Bền lâu sức sống ví, giặm

Mỗi một làn điệu dân ca ở bất cứ địa phương nào cũng đều được lưu truyển trong dân gian, được giữ gìn và phát huy song hành cùng thời gian dù trải qua bao thăng trầm lịch sử. Ví dặm Nghệ Tĩnh cũng vậy, những làn điệu ngọt ngào sâu lắng và mang đậm đà âm hưởng dân ca xứ Nghệ đã đi vào đời sống nhân dân mọi thời đại với sức sống mạnh mẽ và bền lâu.  

Ví, giặm là thể loại hát không bó hẹp về không gian và thời gian, gần như ở nơi nào cũng có thể hát được. Có khi là hát ở đền, dâng lên vua và các vị Thành hoàng, người có công… với sự thể hiện nhập tâm, nghiêm túc, trang trọng. Có lúc lại ở ngoài đồng, sau những giờ làm việc mệt mỏi, bà con nông dân lại xướng lên những câu ví, câu giặm kể về chuyện đồng áng, cấy cày, mùa màng, thời tiết…Hoặc biểu diễn trên sân khấu, trường học, cơ quan, nơi làm việc… Ví, giặm được thực hành trong đời sống, lao động, sản xuất: lúcru con, khi làm ruộng, khi chèo thuyền, lúc dệt vải… vậy nên lối hát cũng được đặt tên theo các hoạt động như ví đò đưa, ví phường nón, ví giận thương, ví phường vải hay giặm khuyên, giặm kể…

Ca, từ của thể loại này có nội dung đa dạng, miêu tả cuộc sống, phản ánh tập quán xã hội, lịch sử, tình yêu quê hương, đất nước, con người, tình yêu đôi lứa. Nhiều bài hát mang tính giáo dục sâu sắc: hiếu thảo với cha mẹ, nghĩa tình chồng vợ sắt son, trung thực, góp phần gìn giữ các tập tục, truyền thống tốt đẹp trong ứng xử…

Ví, giặm Nghệ Tĩnh từ lâu đã thấm nhuần vào nền văn hóa, đi sâu và đồng hành cùng đời sống sinh hoạt, đời sống tinh thần của nhân dân cả hai tỉnh Nghệ An, Hà Tĩnh. Năm 2012, Dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia và được UNESCO vinh danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại vào tháng 11 năm 2014. Từ đó, việc bảo tồn và phát huy ví giặm càng được quan tâm và chú trọng nhiều hơn.

Các CLB Dân ca Ví, Giặm các xã, phường, thành phố được thành lập và mở rộng nhằm lan tỏa mạnh mẽ hơn nữa những câu ca, tiếng hát phổ biến trong đời sống người dân, nhằm phát huy hiệu quả những giá trị mà ông cha đã để lại.

Thực hiện: Kim Anh - Hoàng Thuyên – Quốc Việt