Đình Vồi – Linh thiêng bên dòng sông Tích
Đình Vồi thuộc địa phận xã Phú Kim, huyện Thạch Thất, TP Hà Nội. Đây là một trong những ngôi đình cổ nhất trong vùng đã được Bộ Văn hoá và Thông tin xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật từ năm 1997. Ngôi đình là niềm tự hào của nhân dân, góp phần làm phong phú hệ thống những ngôi đình cổ của xứ Đoài.
Ngôi đình chính kết kiểu chữ “nhị” gồm Đại bái và Hậu cung. Dựa vào nội dung tấm bia đá lưu giữ tại đình và dòng chữ ghi trên câu đầu thì đình Vồi được xây dựng vào triều Lê, niên hiệu Chính Hoà thứ 6 (1685); đến triều Nguyễn, niên hiệu Thành Thái thứ 6 (1894) trùng tu tôn tạo thêm Tả, hữu vu.
Đình Vồi thờ ba vị thành hoàng họ Chu có tên là Chu Tuấn, Chu Hùng và Chu Liệt là người đất Ba Trung, có công đánh dẹp giặc Mạnh Hoạch. Những nơi đi qua, các ông đều ban bố ân đức, không tơ hào của cải của nhân dân nên được nhân dân yêu mến. Tại đây các ông đã lập hai hành cung và 72 doanh sở. Phú Kim là một trong 72 doanh sở đó. Sau khi các ngài mất, các sở, hành cung đều rước linh vị của 3 vị đại vương đưa về thờ phụng.
Phía trước cửa đình là một hồ rộng, giữa hồ nổi lên một gò đất tựa như một viên ngọc. Nơi ấy đặt một bia đá cổ nói về việc trùng tu đình và lưu tên những người có tâm công đức tu tổ, tôn tạo di tích.
Kết cấu kiến trúc đình Vồi rất đăng đối, hoàn chỉnh gồm các hạng mục: Nghi môn, Đại bái, Hậu cung, Tả mạc, Hữu mạc, xung quanh đình xây tường đá ong.
Nghi môn đình mở rộng, hai bên là hai cột đồng trụ cao 4,5m trang trí nhiều lớp, tầng hoa văn đắp nổi. Đỉnh cột là biểu tượng tứ phượng cách điệu chầu về bốn hướng.
Qua sân đình rộng, ở hai phía đầu hồi đình có nhà Tả mạc, Hữu mạc nằm song song với nhau; cùng chung lối kiến trúc xây tường hồi bít đốc, khung nhà gỗ kiến trúc bộ vì kèo cầu quá giang.
Ngôi nhà Đại bái là công trình kiến trúc cổ có 4 lá mái và 4 góc đao cong mũi rồng, phía dưới đao đình có con kìm sành bằng đất nung màu tro xám, đuôi cách điệu được tạo tác vào thời Lê.
Hậu cung được làm song song với Đại bái, gồm 1 gian 2 chái, có bốn mái đao cong. Đây là nơi thâm nghiêm bài trí ban thờ Tam vị thành hoàng. Điều đáng chú ý, trên ban thờ đặt 3 pho tượng thành hoàng làng trong tư thế ngồi, chân khoanh tròn. Pho tượng giữa đầu đội mũ bình thiên, hai pho tượng bên đội mũ cánh chuồn, nhỏ hơn tượng giữa mang phong cách tượng tròn nghệ thuật Nguyễn.
Trải qua bao lịch sử thăng trầm, ngôi đình còn giữ nguyện dáng vẻ cổ kính. Ngôi đình không chỉ đơn thuần là nơi thờ tự tâm linh mà còn gắn kết cộng đồng dân cư; là trung tâm thiết chế văn hóa, phong tục tập quán, hương ước của làng; đình Vồi cũng chính là chứng tích văn hóa của cả vùng, là niềm tự hào của mỗi người dân trong vùng./.
Thực hiện: Hải Hà – Hoàng Thuyên – Lê Thanh
