"Phở - một trong những món ăn truyền thống và mang theo cả nét văn hóa độc đáo" - câu nói của người bạn đồng hành người Dao, vốn là cán bộ phụ trách các vấn đề dân tộc của huyện Bình Liêu (Quảng Ninh), khiến tôi nóng lòng muốn thưởng thức món phở xào ở vùng biên viễn này.

Đến chợ Đồng Văn đúng ngày chợ phiên, bắt gặp không khí nhộn nhịp, đầy màu sắc. Chúng tôi bước vào khu hàng quán bán đồ ăn dành cho người đi chợ phiên nằm san sát nhau. Các mái lá ám khói, thơm mùi thức ăn tỏa ra nhẹ nhàng, bàn ghế tươm tất, gọn gàng.

Chiếm một chỗ cạnh góc tường chờ bát phở xào đặc sản thơm lừng những tưởng sẽ được bưng ra ngay. Thế nhưng sau câu nói: "Chờ chút" của chủ quán, người bạn đồng hành của chúng tôi tự động đứng dậy, chạy ra phía khu chợ bán thực phẩm. Chốc lát quay về với miếng thịt ba dọi, giá đỗ, hành lá...

Ra vậy! Đúng là chỉ có ở Bình Liêu mới có cách nấu phở kỳ lạ, ấn tượng vậy. Phở sẽ được xào bằng nguyên liệu mà khách hàng phải tự tay đi chợ chọn mua về. Còn bánh phở được chủ quán tự tráng. Bạn tôi lý giải: Người Đồng Văn xào phở rất ngon.

Nguyên liệu xào cùng có thể là thịt, rau hoặc giá đỗ, tùy khẩu vị. Vì thế thực khách phải tự đi mua cho hợp. Cũng dễ mua thôi vì phần nhiều thịt bán ở chợ này đều do người dân bản thả nuôi, giá đỗ người dân tự ngâm... Phở xào chọn thịt ba chỉ là ngon nhất.

Phở xào Bình Liêu có mùi vị khác với món phở xào nơi khác vì nguyên liệu làm bánh phở là loại gạo Bao thai ngon nhất, thơm, dẻo, trồng trên những thửa ruộng bậc thang. Bánh phở được làm hoàn toàn thủ công bằng bàn tay khéo léo của người dân bản địa, ngâm gạo mềm rồi xay thành bột nước, sau đó mang chưng chín ở trên bếp củi.

Bánh phở dày, to, tráng thành những bản dài, trắng ngà được gập thành miếng lớn, đặt gọn trên chiếc nong to... Thực khách gọi, chủ quán mới bỏ lên thớt thái to bản, còn nguyên mùi gạo ngâm thơm nức, khiến chúng tôi nhớ tới thứ phở làm thủ công thái to bản thời còn khó khăn mà khi nhỏ chúng tôi thường khao khát mỗi khi được ăn, khác hẳn thứ phở làm máy công nghiệp ngày nay.

Phở được xào cùng hành tỏi phi thơm, chút xì dầu cùng với nguyên liệu mà thực khách mang về. Thoạt nhìn đĩa phở xào ngấm màu vàng ươm của xì dầu, khi đưa vào miệng, bánh phở cháy cạnh thơm nức, mềm, ngậy nhưng không hề ngán hòa cùng vị thịt lợn bản, vị ngọt của giá đỗ khiến người ăn nhớ mãi.

Đi nhiều và có cơ hội thưởng thức rất nhiều “vị” phở, với riêng cá nhân tôi, phở xào Bình Liêu vẫn là món ngon và đặc biệt nhất. Bình Liêu nổi tiếng với nhiều món ăn đặc sản. Nhưng có lẽ bạn nên thêm phở xào vào cẩm nang món ăn ngon cần thưởng thức mỗi khi du lịch tới Đồng Văn, bởi đây không chỉ là ẩm thực mà còn là sự khám phá cuộc sống dân dã và nét văn hóa đặc sắc của người dân nơi đây.

Hà Phong