Chỉ cần tới đầu làng Nha Xá là đã nghe tiếng máy dệt rào rạt từ trong những nếp nhà hai bên đường vọng ra. 

Làng Nha Xá giờ đã thay đổi rất nhiều, đã thành phố thị, nhưng nghề cũ vẫn còn như nhiều trăm năm trước. Theo dân địa phương kể lại, tương truyền, người dạy dân Nha Xá dệt lụa là Nhân Huệ Vương, Phiêu kỵ Đại tướng quân Trần Khánh Dư. 

Khi đi qua đây, thấy bãi sông Hồng đẹp, thích hợp với nghề trồng dâu, nuôi tằm, dệt lụa, ông đã cho dừng thuyền lên bờ hướng dẫn người dân. Nghề dệt lụa của người Nha Xá từ đó mà thành.

Ngày nay, người Nha Xá không còn trồng dâu, nuôi tằm như trước, nhưng nghề lụa vẫn được truyền lại và giữ nguyên. 

Dệt từ những sợi tơ tự nhiên của Lâm Đồng, lụa Nha Xá không kém phần nổi tiếng, đã được nhiều nhà thiết kế nổi tiếng tin dùng, chẳng hạn như nhà thiết kế Minh Hạnh đã đưa lụa Nha Xá lên các sàn diễn thời trang lớn trong nước và quốc tế.  

Lụa trắng được đưa vào máy để nhuộm

Tấm lụa dần lên màu

Dù đã sử dụng máy dệt, máy nhuộm thay cho đôi bàn tay, nhưng để làm ra được những tấm lụa óng ả quyến rũ khách hàng, người làm lụa vẫn phải bỏ ra rất nhiều công sức
Sau khi vắt khô lụa sẽ được giũ ra để mang đi phơi

Thiếu chuyên tâm, tập trung, kỳ công từ khâu chọn tơ, quay tơ, dệt lụa, rồi tẩy chuội, nhuộm màu, cán khô, sẽ không thể có những tấm lụa thuyết phục được khách hàng

Lụa nào giá ấy, Nha Xá chủ yếu sản xuất theo đơn đặt hàng, từ lụa hoa mỏng nhẹ với giá vài chục nghìn đồng/mét, tới lụa tuytxo dày dặn cả triệu đồng/mét. Khách du lịch thích tới tận Nha Xá vì vừa được đi chơi, vừa được mua lụa rẻ hơn mua ở Hà Nội cả vài trăm nghìn.

Chiều khách không thể hơn Nha Xá. Ai muốn nhuộm màu gì cũng có thể về làng chọn lụa, chọn màu và đặt. Lụa sẽ được giao tới tận nhà cho khách. Màu chưa ưng có thể đổi lại, chờ đợt nhuộm tiếp theo.

Hiện làng Nha Xá có gần 500 máy dệt, mỗi tháng cung cấp ra thị trường khoảng 20-30 ngàn mét lụa, đũi, lanh các loại... Có loại lụa 100%, lại có loại lụa pha, lụa mỏng, lụa dày, đủ để đáp ứng mọi nhu cầu của khách hàng. 

Lụa hai mặt, một trong những loại lụa được khách hàng sang trọng yêu thích

Lụa hoa, loại lụa phổ biến đối với khách du lịch

Lặng lẽ, âm ỉ, những dòng lụa Nha Xá vẫn đang bền bỉ tiếp nối truyền thống xưa trong ngôi làng êm ả nằm ven dải sông Hồng./.

Lương Anh/Vietnam Journey