Tại xã Minh Tân, nghề làm sản phẩm từ cây phát lộc có từ khoảng 20 năm nay, mang lại nguồn thu nhập chính cho người dân địa phương. Người dân làm và kinh doanh các sản phẩm từ cây phát lộc quanh năm, tuy nhiên dịp Tết là dịp “bội thu” nhất, làm đến đâu, bán hết đến đó. 

Tuy nhiên, năm nay là một năm rất khác biệt bởi không hiểu vì nguyên nhân gì khi cây được đưa lên chậu, người dân cất công uốn tỉa thành tháp, lộc bình, hồ lô... thì bỗng dưng cây héo úa, chết thối hàng loạt.

Loay hoay, tỉ mỉ chỉnh sửa những tháp cây phát lộc bị héo úa, ông Nguyễn Đăng Nghị (63 tuổi, trú thôn Đình Phùng) cho hay, gia đình ông làm nghề hàng chục năm nay, nhưng đây là năm đầu tiên thất thu.

“Cách khắc phục duy nhất là đốt cây nào hỏng thay thế bằng một đốt cây khác nên mất nhiều công sức rồi phải thêm nguyên liệu rất tốn kém. Tuy nhiên, thành phẩm vẫn không được đẹp vì mắt nảy lộc sẽ không đều”, ông Nghị nói.

Những năm trước, thời điểm này, mỗi tháng có khoảng 10 chuyến ô tô đến nhà ông Nghị lấy hàng. Mỗi chuyến chở từ 300 - 400 chậu, lẵng to, lẵng nhỏ cây phát lộc giao khắp các vùng trên cả nước để phục vụ bà con chơi Tết. Năm nay, do khan hàng nên ông phải hủy một số đơn khách đã đặt, xe lấy hàng cũng thưa thớt. 

Tương tự, gia đình chị Phạm Thị Hoa (48 tuổi, trú thôn Đình Phùng) cũng chung nỗi buồn “mất lộc”. “Năm nay hỏng gần hết. 10 cây thì chỉ được 1 cây sống sót. Cứ vài ngày, chồng tôi lại dùng xe tải chở tháp phát lộc, cây đan hình lục bình bị hỏng, thối ra khu xử lý rác thải”, chị Hoa nói.

Đa phần người dân cho biết, khi thấy hiện tượng cây bị thối chết họ đã làm đủ mọi cách khắc phục, từ thay nguồn nước, lấy cây ở gia đình khác, dùng cát để giữ ẩm,  nghỉ 10 - 15 ngày để đánh rửa, úp chậu rồi mới làm lại nhưng cây “chết vẫn chết”.

Được biết, mỗi sản phẩm phát lộc có giá từ 50.000 đồng đến hơn 2 triệu đồng, tùy hình dáng. Tuy nhiên, do mất mùa nặng nên giá năm nay tăng mạnh, tăng từ 2-3 lần so với mọi năm.

Khoảng thời gian này, lái buôn cũng đi xe tải, lòng vòng khắp xã để tìm mua cây phát lộc về bán. Anh Nguyễn Văn Tiến (38 tuổi, Hải Dương) cho biết, bày cây phát lộc trong nhà ngày Tết mang lại may mắn, giúp gia chủ phát lộc, phát tài. Bởi vậy, càng những năm trở lại đây, các sản phẩm từ cây phát lộc càng được ưa chuộng. 

“Ngày thường tôi chuyển 2-3 xe/tháng, ngày Tết tôi chuyển nhiều gấp ba lần. Nhưng năm nay cây chết nhiều, cả tuần mới được một xe mà cứ lo phấp phỏng về chất lượng, nâng lên đặt xuống từng chậu để mua”, anh Tiến chia sẻ.

Hiện, trên địa bàn xã Minh Tân có gần 300 hộ tham gia trồng cây phát lộc với diện tích trên 22ha. Trong đó có 66 hộ tham gia làm, tạo dáng các sản phẩm phát lộc hình tháp, lộc bình, hồ lô, con thuyền... bán ra thị trường cả nước với hàng triệu sản phẩm mỗi năm.

Sản phẩm từ cây phát lộc đòi hỏi sự tỉ mẩn, kỹ càng của người thợ.

Hiện xã đã nắm việc cây phát lộc chết hàng loạt và đang kiến nghị cơ quan chức năng sớm vào cuộc tìm hiểu nguyên nhân, có hướng khắc phục để giúp người dân giảm bớt thiệt hại.

Cây phát lộc thuộc dòng vạn niên thanh, có nhiều đốt, sống khỏe và rất dễ chăm sóc. Khi cắm vào chậu, chỉ cần có nước là cây có thể đâm chồi nảy lộc nên được người dân khắp nơi ưa chuộng mua để bày trí vào dịp lễ Tết.

Để cho ra đời tháp phát lộc đều, đẹp, người dân lựa chọn cây phát lộc thẳng, đều, cắt từng đoạn đều nhau rồi xếp quanh khuôn theo hình tháp. Đầu thân cây được đắp ximăng trắng để giữ độ ẩm, giúp cây nảy lộc từ thân cây.

Sản phẩm thân cây phát lộc kết hình thuyền buồm với ý nghĩa “Thuận buồm, xuôi gió”.

NGUYỄN THÚY - TÙNG LÂM