Kiến trúc sư thời Phục hưng của Pháp Eugène-Emmanuel Viollet-le-Duc sinh ngày 27 tháng 1 năm 1814 tại Paris, Pháp, mất ngày 17 tháng 9 năm 1879, tại Lausanne, Thụy Sỹ, là người phục chế các tòa nhà nổi tiếng thời Trung cổ của Pháp, trong đó có Nhà thờ Đức Bà Paris. 

Kiến trúc sư thời Phục hưng của Pháp Eugène-Emmanuel Viollet-le-Duc, người tu bổ Nhà thờ Đức Bà Paris năm 1844

Thoạt nhìn, ảnh hưởng của Viollet-le-Duc đối với nền kiến trúc thế giới có vẻ khá mờ nhạt. Sinh ra trong một gia đình tư sản ở Paris vào năm 1814, Viollet-le-Duc quyết tâm bước đi trên con đường của riêng mình, ông theo học một kiến trúc sư thực hành thay vì đăng ký vào trường Mỹ thuật Ecole des Beaux-Arts. 

Niềm khao khát tìm hiểu về kiến trúc đã thúc đẩy Viollet-le-Duc đi du lịch khắp thế giới, để chiêm ngưỡng các công trình kiến trúc nổi tiếng, và ông đi tới kết luận rằng không có gì tinh xảo bằng một nhà thờ Gothic. 

Không bất ngờ khi sau đó ông đã làm nên tên tuổi bằng việc trùng tu hàng loạt tòa nhà lớn của nước Pháp, trong đó các công trình tiêu biểu và có giá trị nhất bao gồm nhà thờ tu viện La Madeleine tại Vézelay (1840), Nhà thờ Đức Bà Paris (1844), Nhà thờ Amiens (1849), hội trường giáo đường tại Sens (1849), pháo đài của Carcassonne (1852), và nhà thờ Saint-Sernin tại Toulouse (1862).

Hệ thống máng xả nước Gargoyle của Nhà thờ Đức Bà Paris

Chính Viollet-le-Duc đã bổ sung phần chóp và hệ thống máng xả nước điêu khắc hình thú (Gargoyle) nổi tiếng cho Nhà thờ Đức Bà Paris, và cũng chính ông đã tạo ra phần mái hình mũ phù thủy cho các bức tường thời Trung cổ của Carcassonne. 

Cận cảnh hình tượng điêu khắc lạ mắt của hệ thống máng xả nước của Nhà thờ Đức Bà Paris

Viollet-le-Duc đóng vai trò quan trọng đối với ngành kiến trúc thế giới còn vì ông là một nhà lý thuyết đã viết rất chi tiết về cấu trúc và khả năng của các vật liệu công nghiệp mới như gang. Ông đã đề xuất rằng các mái vòm và bộ phận hỗ trợ bằng sắt nên được phơi bày hơn là ẩn đằng sau khối xây. Trước đó, chưa có ai từng diễn tả chi tiết cách làm điều này như thế nào. 

Một tác phẩm của Viollet-le-Duc, phần mái có chóp nhọn của Nhà thờ Đức Bà trong quá trình tu bổ, đã bị thiêu rụi trong vụ hỏa hoạn ngày 15/4

Viollet-le-Duc đã lấy ví dụ về một nhà thờ theo kiến trúc Gothic với các cột và trụ để làm rõ tòa nhà được trợ lực như thế nào, đồng thời, các cột trụ này cũng là phụ kiện mang lại vẻ đẹp thanh lịch cho tòa nhà. 

Ông tuyên bố, khung kim loại cũng có thể làm điều tương tự. Sau đó vài thập kỷ, nhà kỹ sư vĩ đại Gustave Eiffel đã tạo nên một tác phẩm khung sắt đẹp mắt – tháp Eiffel - ngay giữa thủ đô Paris. 

Tình yêu trang trí của Viollet-le-Duc tập trung vào các hình dạng hữu cơ của lá và hoa, đã ảnh hưởng đến phong trào Art Nouveau của những năm 1890 và các tác phẩm của kiến trúc sư Tây Ban Nha Gaudi, cũng như vượt Đại Tây Dương để trở thành trang trí đặc trưng cho tòa nhà chọc trời mới của Chicago. Rõ ràng nghệ thuật kiến trúc 600 năm trước của Viollet-le-Duc đã giúp định hướng nền kiến trúc hiện đại. 

Lan Hương