Không biết xuất hiện từ khi nào, nhưng nghi thức “cột tay” đã quá đỗi quen thuộc với người Khmer. Trong sinh hoạt hàng ngày, khi muốn cầu chúc điều tốt lành cho ai, họ thường lấy sợi chỉ cột vào cổ tay người đó rồi mới chúc.

Theo ông Huỳnh Suông ở ấp Bà Côi, xã Đôn Châu, huyện Duyên Hải, tỉnh Trà Vinh, “sợi chỉ” vốn là một vật dụng bình thường nhưng trong văn hóa Khmer lại mang nhiều ý nghĩa, ẩn chứa cả niềm tin, sự may mắn, lời răn dạy của các thế hệ người Khmer để cùng hướng đến ấm no, hạnh phúc, bình an, viên mãn trong cuộc sống. 

Điều quan trọng là chỉ có các nhà sư, À cha và người lớn tuổi mới có thể cột tay cho người trẻ, vì thế người trẻ không thể cột tay cho người lớn tuổi được.

Cột tay là một trong những nghi thức không thể thiếu trong lễ cưới của người Khmer

"Cột chỉ tay là một trong những phong tục của đồng bào Khmer chúng tôi, được lưu truyền qua nhiều thế hệ. Việc cột chỉ tay cho đôi vợ chồng mới cưới, cột chỉ tay cho gia chủ khi xây nhà mới hoặc mỗi nghi lễ cột chỉ tay khác thì mục đích của nó là muốn khẳng định điều 'mới mẻ'. Còn về sử dụng cột chỉ tay màu đỏ hay màu trắng là tùy thuộc vào quan niệm và tín ngưỡng của bà con từng địa phương", ông Huỳnh Suông nói.

Còn À cha Sơn Rết ở ấp Phù Ly 1, xã Đông Bình, thị xã Bình Minh, tỉnh Vĩnh Long cho biết, vốn mang nhiều ý nghĩa tốt đẹp, tục cột tay gắn liền với cuộc sống đời thường của người Khmer. Dù là chuyện vui hay chuyện buồn, từng nghi lễ, người Khmer đều thực hiện nghi thức cột tay.

"Theo truyền thống của đồng bào Khmer. Đứa trẻ sinh ra tròn 1 tháng hoặc thôi nôi cũng thực hiện nghi thức cột chỉ tay, sợi chỉ này cột tay với mong muốn cho trẻ mau ăn chóng lớn, tránh những điều xấu, ngủ hay giật mình khóc… Bên cạnh đó, khi gia đình có việc vui như mua xe mới thì bà con cũng thực hiện nghi thức cột chỉ tay mong cho mọi thứ đều an lành, đàn ông thì cột chỉ tay trái, còn phụ nữ thì cột chỉ tay phải", À cha Sơn Rết chia sẻ.

Hay như trong lễ cưới của người Khmer, nghi thức cột tay được thực hiện rất trang trọng. Trong không khí tưng bừng, vui nhộn, cha mẹ hai bên tiến hành cột tay cho đôi trẻ với ý nghĩa chúc phúc và cầu mong cho may mắn, hạnh phúc đến với vợ chồng mới. 

Sau đó, họ hàng hai bên cũng đến cột tay chúc mừng cùng với những món quà, hay tiền và không quên những lời chúc trăm năm hạnh phúc, con cháu đầy đàn. Lúc này, chỉ cột tay là biểu tượng cho sự gắn kết đôi vợ chồng, với hy vọng họ sẽ sống hạnh phúc bên nhau đến răng long đầu bạc… 

À cha Thạch Khen ở ấp Đại Mông, xã Phú Cần, huyện Tiểu Cần, tỉnh Trà Vinh cho biết thêm: "Thông thường, nghi thức cột chỉ tay cho cô dâu chú rể cần phải có cả 2 loại chỉ màu trắng và màu đỏ hòa quyện vào nhau, hai màu này tượng trưng cho tình yêu trong sáng và ý chí quyết tâm xây dựng gia đình hạnh phúc của đôi vợ chồng mới".

Nghi thức cột tay trong lễ cưới của người Khmer

Ngày nay, khi xã hội phát triển, cùng với trình độ, nhận thức của bà con Khmer cũng được nâng lên, nên những khi đau ốm, bà con cũng đến bệnh viện để được bác sĩ thăm khám, điều trị và tiếp cận với nền y học hiện đại. 

Tuy nhiên, theo tín ngưỡng tâm linh của người Khmer, bên cạnh việc đi bệnh viện, bà con vẫn đến chùa hay thỉnh các sư về nhà để tụng kinh cầu an, xối nước và cột tay cho mình. Khi đó, “chiếc vòng chỉ” không những như một vị thần hộ mệnh, mà còn như liệu pháp tinh thần làm cho người bệnh nhẹ nhàng hơn vì họ tin rằng họ sẽ mau chóng khỏi bệnh. 

Về góc độ này, À cha Sơn Rết ở ấp Phù Ly 1, xã Đông Bình, thị xã Bình Minh, tỉnh Vĩnh Long tâm niệm: "Ở xóm tôi có trường hợp gia đình nào có chuyện buồn, chuyện không may xảy ra hoặc là trong gia đình có người bệnh vừa xuất viện thì cũng thực hiện nghi thức cột chỉ tay và cầu nguyện, có thể thực hiện trong 1 ngày hoặc 3 ngày, với mong muốn mọi điều an lành, hạnh phúc".

Trong nghi thức cột tay của người Khmer, “sợi chỉ” đã trở thành một biểu tượng thiêng liêng có giá trị tinh thần rất lớn đối với tín ngưỡng của bà con, nó không chỉ xuất hiện trong những nghi lễ mang tính chất vui vẻ, mà còn được thực hiện trong những thời điểm bà con gặp phải những chuyện không may. 

Vì bà con tin rằng, “chiếc vòng chỉ” đó sẽ mang lại sự may mắn, bình an, hạnh phúc… cho bản thân và gia đình mình. Đây được xem là một nét văn hóa đặc sắc của đồng bào Khmer, góp phần tô đậm thêm nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.

Ngọc Tươi / VOV ĐBSCL