Văn hóa

Giữ gìn bản sắc để phát triển du lịch Kon Tum

13:38 - 01/02/2020
Kon Tum là nơi sinh sống của 28 dân tộc anh em, trong đó có các dân tộc thiểu số: Xơ Đăng, Ba Na, Gia Rai, Giẻ Triêng, Hrê, Brâu và Rơ Măm. Sự đa dạng về thành phần dân tộc giúp Kon Tum có một kho tàng văn hóa dân tộc phong phú, đậm đà bản sắc. Đây là điều kiện thuận lợi để ngành du lịch địa phương phát triển bền vững.

Biểu diễn xoang và cồng chiêng ở một lễ hội của đồng bào dân tộc thiểu số tại Kon Tum.

Thế mạnh từ tài nguyên văn hóa

Hệ thống di sản văn hóa vật thể, phi vật thể của Kon Tum rất đa dạng, mang đậm bản sắc văn hóa, thể hiện ở các loại hình: văn hóa luật tục, văn hóa cư trú, kiến trúc, lễ hội và các loại nhạc cụ dân tộc, nghệ thuật dân gian, ẩm thực, trang phục, thổ cẩm...

Xuất phát từ thực trạng và vai trò quan trọng của văn hóa truyền thống các dân tộc thiểu số đối với cộng đồng, xã hội, các cấp chính quyền và ngành văn hóa Kon Tum đã triển khai nhiều hoạt động bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống đồng bào các dân tộc thiểu số tại chỗ trên địa bàn tỉnh. Tiêu biểu là giữ gìn và phát huy các giá trị của nhà rông - một biểu tượng và là thiết chế văn hóa không thể thiếu trong đời sống sinh hoạt cộng đồng, nơi tổ chức các hoạt động văn hóa, lưu giữ những giá trị tinh thần thiêng liêng nhất của cộng đồng các dân tộc thiểu số Tây Nguyên. Đến nay, toàn tỉnh có 449 nhà rông trên tổng số 593 thôn, làng đồng bào dân tộc thiểu số, đạt tỷ lệ 76% làng dân tộc thiểu số có nhà rông. UBND tỉnh Kon Tum đã phê duyệt Đề án “Bảo tồn, phát huy di sản không gian văn hóa cồng chiêng tỉnh Kon Tum giai đoạn 2016 - 2020”. Tỉnh đã triển khai điều tra, thống kê về cồng chiêng của đồng bào các dân tộc, đồng thời tiến hành phân loại cụ thể về chủng loại, số lượng các bộ cồng chiêng của từng dân tộc tại chỗ để thực hiện việc bảo tồn và xây dựng kế hoạch phát huy giá trị trong đời sống văn hóa của đồng bào. Số lượng cồng chiêng trong tỉnh hiện có 1.916 bộ, cơ bản phân loại được các loại cồng chiêng của các dân tộc thiểu số. Các ngành, các cấp địa phương có nhiều biện pháp hữu hiệu, đưa hoạt động cồng chiêng và các loại hình nghệ thuật trình diễn dân gian khác phục vụ cộng đồng. Ngành văn hóa tỉnh đã sưu tầm và xử lý khoa học được hàng nghìn hiện vật bao gồm trang phục, trang sức, đồ dùng sinh hoạt trong gia đình, dụng cụ lao động sản xuất truyền thống, nhạc cụ; thực hiện nhiều đợt trưng bày lớn, đón tiếp nhiều đoàn, lượt khách đến tham quan.

Trong số hơn 200 di sản văn hóa phi vật thể của các dân tộc thiểu số, tỉnh đã tổ chức phục dựng nghề dệt thổ cẩm truyền thống của các dân tộc Xơ Đăng, Giẻ Triêng, Ba Na, Brâu; phục dựng nhiều lễ hội truyền thống của đồng bào các dân tộc thiểu số như: Lễ cưới truyền thống của dân tộc Ba Na, dân tộc Rơ Măm; lễ bỏ mả, lễ mừng lúa mới của dân tộc Rơ Măm; lễ làm chuồng trâu của dân tộc Xơ Đăng nhánh Mơ Nâm; lễ cúng làng của dân tộc Brâu; lễ bắc máng nước của dân tộc Xơ Đăng - nhóm Xơ Teng... Sau khi phục dựng, các nghề thủ công truyền thống, nhạc cụ truyền thống, các lễ hội tiêu biểu này được đồng bào các dân tộc duy trì, tự tổ chức định kỳ hằng năm ở các cộng đồng dân cư.

Năm 2014, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã công nhận Sử thi dân tộc Ba Na - Rơ Ngao tỉnh Kon Tum là di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia. Gần đây, Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Kon Tum phối hợp Viện Âm nhạc quốc gia khảo sát loại hình “đàn đá” bắc Tây Nguyên, nhận định tại lưu vực suối Ia Lân, xã Sa Sơn, huyện Sa Thầy có nhiều thanh đá kêu, khối lượng lớn đá sừng, có dấu hiệu gắn với một nền văn hóa thời kỳ đồ đá và đồ đồng từng tồn tại trên vùng đất Sa Thầy, đặc biệt khu vực này có mối quan hệ với di chỉ Lung Leng. Hơn 70 thanh đá kêu phát lộ thu nhặt được ở khu vực này là số lượng lớn so với các lần khảo sát trước ở các tỉnh khác, số lượng đá kêu (đá sừng) nhiều, âm thanh của những thanh đá kêu phù hợp với âm thanh cồng chiêng, các bài dân ca cổ. Có thể người dân địa phương từng dùng những thanh đá làm bộ gõ đuổi thú và giải trí…

Hướng đi bền vững

Ngày 18-5-2017, Tỉnh ủy Kon Tum đã ban hành Chương trình 35-Ctr/TU và cùng với đó, UBND tỉnh Kon Tum ban hành Quyết định số 1607/QĐ-UBND về việc phê duyệt đề án “Phát triển du lịch tỉnh Kon Tum đến năm 2020”. Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Kon Tum đã phối hợp chính quyền các cấp, các sở, ngành liên quan tiếp tục triển khai hệ thống mô hình du lịch văn hóa nhằm phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào các dân tộc trên địa bàn tỉnh như Di sản văn hóa cồng chiêng, văn hóa ẩm thực, lễ hội, phong tục tập quán sinh hoạt, đời sống, kiến trúc…

Cụ thể, đã hình thành những điểm du lịch văn hóa hấp dẫn và thu hút du khách như: điểm du lịch làng Kon Kơ Tu xã Đăk Rơ Wa, thành phố Kon Tum; điểm du lịch làng Kon Pring, huyện Kon Plông; làng Đăk Răng, xã Đăk Dục, huyện Ngọc Hồi; làng Kon Brăp Du, xã Tân Lập, huyện Kon Rẫy... Tại các làng văn hóa du lịch, khách được tham quan tìm hiểu kiến trúc truyền thống, trải nghiệm đời sống sinh hoạt thường ngày của người dân, tham gia sinh hoạt văn hóa cồng chiêng, thưởng thức các món ăn dân dã, truyền thống của người bản địa, các sản phẩm khai thác từ thiên nhiên hoặc trải nghiệm học các nghề truyền thống như dệt vải, đẽo tượng dân gian…

Đến thăm Nghệ nhân Ưu tú (NNƯT) A Biu trong ngôi nhà mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc Ba Na tại làng Plei Klech, xã Ngọc Bay, thành phố Kon Tum, chúng tôi được giới thiệu về nét đẹp văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc nơi đây. Là một trong những người tổ chức du lịch văn hóa đầu tiên của tỉnh Kon Tum, NNƯT A Biu tâm sự: “Mình làm du lịch văn hóa xuất phát từ niềm đam mê giữ gìn bản sắc dân tộc và muốn giới thiệu văn hóa dân tộc mình đến với du khách trong và ngoài nước. Nhà mình khuyến khích người dân trong làng cùng tham gia để khôi phục, giữ nghề truyền thống của ông bà như tự làm đàn nêu, làm gùi, trang phục trong lễ hội..., tất cả đều làm thủ công. Đội cồng chiêng phục vụ du khách đều là con cháu trong làng, vừa giữ gìn được văn hóa dân tộc, tạo sự đoàn kết, vừa tạo việc làm, tăng thu nhập cho người dân”. Đến nay NNƯT A Biu đã sưu tầm được bảy bộ cồng chiêng, có những bộ được trả giá cả trăm triệu đồng nhưng ông không bán, ông muốn giữ lại cho con cháu sau này. Dịp Tết Canh Tý 2020, NNƯT A Biu đã dành một buổi để tập hợp thanh niên trong làng cùng chơi cồng chiêng, ôn lại truyền thống dân tộc, thắt chặt tình đoàn kết.

Những năm qua, Kon Tum quan tâm thực hiện tốt việc giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc để phát triển du lịch bền vững. Theo Trưởng phòng Quản lý du lịch của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Kon Tum Đỗ Văn Minh, việc giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa của các dân tộc thiểu số địa phương gắn với phát triển du lịch là một trong những nhiệm vụ hết sức quan trọng, góp phần xây dựng nông thôn mới. Phát triển du lịch trên cơ sở khai thác các yếu tố văn hóa hướng về các vùng nông thôn đã tạo thu nhập ổn định cho nông dân, tạo ra một số sản phẩm du lịch đặc trưng của từng địa phương. Dịch vụ lưu trú homestay (nhà ở của người dân có phòng cho khách du lịch thuê) thời gian gần đây được người dân tập trung đầu tư. Du khách được trải nghiệm cuộc sống thường ngày của người dân, tham gia lao động sản xuất với người dân bản địa nhằm tìm hiểu, khám phá các giá trị văn hóa truyền thống.

Phát triển du lịch văn hóa cũng tác động đến ý thức người dân về xây dựng môi trường cảnh quan văn minh, sạch đẹp; ý thức bảo tồn, giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống dân tộc (khôi phục lễ hội, khai thác ẩm thực, trang phục, nghệ thuật truyền thống) nhằm tạo điểm khác biệt để thu hút khách du lịch. Qua đó, tạo chuyển biến về cảnh quan, môi trường, đời sống văn hóa tinh thần của nhiều khu vực nông thôn. Tuy nhiên, người dân trong tỉnh chưa quen làm du lịch văn hóa, một số hộ có tổ chức kinh doanh nhưng còn mang tính tự phát, manh mún, nhỏ lẻ, chất lượng dịch vụ hạn chế, thiếu tính chuyên nghiệp. Sự liên kết giữa ngành du lịch với các ngành khác để tạo chuỗi giá trị sản phẩm du lịch chưa thật sự hiệu quả, chưa phát huy được lợi thế về đặc trưng, bản sắc văn hóa dân tộc địa phương. Công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa chưa được thực hiện một cách đồng bộ và sâu rộng trên tất cả các loại hình, cho từng cộng đồng dân tộc; chưa phát huy hiệu quả để trở thành sản phẩm du lịch thu hút du khách do nhiều loại hình di sản văn hóa đang bị mai một hoặc mất hẳn. Nguồn kinh phí thực hiện công tác bảo tồn và phát huy di sản văn hóa rất hạn chế, chỉ triển khai theo từng đợt, từng giai đoạn theo từng loại hình. Đội ngũ cán bộ làm công tác nghiên cứu, sưu tầm, bảo tồn và phát huy di sản văn hóa dân tộc còn rất hạn chế, ít kinh nghiệm. Nhận thức của đa số đồng bào các dân tộc thiểu số về công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa còn hạn chế, chưa ý thức tự bảo tồn văn hóa truyền thống của mình…

Thời gian tới, để phát triển mạnh mẽ, toàn diện và bền vững ngành du lịch, tỉnh Kon Tum tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, quảng bá và giới thiệu văn hóa truyền thống các dân tộc thiểu số tại chỗ tỉnh Kon Tum thông qua các hoạt động giao lưu văn hóa trong và ngoài tỉnh, ngoài nước, tạo điều kiện hội nhập về văn hóa. Thường xuyên mở lớp tập huấn và đào tạo cho cán bộ về công tác sưu tầm, bảo tồn di sản văn hóa từ cấp tỉnh đến cấp cơ sở; mở lớp truyền dạy các di sản văn hóa trong cộng đồng. Các cấp ủy đảng, chính quyền, các tổ chức xã hội cần quan tâm hơn nữa đến công tác bảo tồn, sưu tầm...

PHÚC THẮNG/ nhandan.com.vn

Tỉnh thành Kon Tum

Kon Tum
Kon Tum nằm trên vùng biên giới tiếp giáp giữa ba nước Việt Nam - Lào - Campuchia.

Điểm đến Kon Tum Xem thêm

Nhà thờ Gỗ Kon Tum
Nhà thờ Chánh tòa Kon Tum, người dân gọi gần gũi là nhà thờ Gỗ, được xây dựng ở trung tâm thị xã từ năm 1913.
Măng Đen
Măng Đen là “Đà Lạt thứ hai" của Tây Nguyên, hoa nở bốn mùa, cảnh sắc thiên nhiên tuyệt đẹp.
Tòa giám mục Kon Tum
Không chỉ là một địa chỉ tôn giáo, Tòa Giám mục Kon Tum còn là một điểm du lịch không thể bỏ qua.
Cầu treo Kon K’lor
Cầu treo Kon K’lor được ví như “dải lụa” khổng lồ, tô vẽ thêm cho vẻ đẹp của núi rừng Kon Tum.
Nhà thờ Gỗ Kon Tum hơn 100 năm tuổi mang đậm màu sắc Tây Nguyên
Nhà thờ chánh tòa Kon Tum (hay Nhà thờ gỗ) là một nhà thờ Công giáo nằm trên đường Nguyễn Huệ ở thành phố Kon Tum, tỉnh Kon Tum,...
Bình yên Kon Jơ Dri
Nằm yên bình bên dòng sông Đăk Bla hiền hòa của thành phố Kon Tum, Kon Jơ Dri là một trong những bản làng Ba Na cổ nhất, xinh đẹp...
Thiêng liêng cột mốc chủ quyền ba biên Việt Nam - Lào - Campuchia
Ở tỉnh Kon Tum, trên suốt chiều dài hơn 292km đường biên giới giáp hai nước bạn Lào và Campuchia có một vị trí đặc biệt, nơi mà...
Kon Plông phát triển du lịch bền vững
"Em lên với Măng đen, nơi lắm mưa nhiều gió…", bài hát “Tình ca Măng Đen” cất lên như mời gọi du khách đến khám phá "vùng đất 7...
Du khách ùn ùn về "xứ Đà Lạt 2" để ngắm hoa mai anh đào
Xuân về, thị trấn Măng Đen (huyện Kon Plong, Kon Tum) được "nhuộm hồng" bởi hoa mai anh đào. Tuy trời lạnh nhưng hàng ngàn lượt...

Ẩm thực Kon Tum Xem thêm

Về Kon Tum thưởng thức đặc sản dân dã từ lúa mì
Kon Tum nổi tiếng có nhiều cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, với các công trình kiến trúc độc đáo cùng nền văn hóa các dân tộc đa...
15 đặc sản không thể bỏ qua khi đến Kon Tum
Kon Tum không chỉ là vùng đất có nhiều cảnh quan thiên nhiên đẹp, văn hóa các dân tộc thiểu số đặc sắc mà còn là nơi có những món...
Về Kon Tum thưởng thức đặc sản Dế
Tháng 6 hàng năm Kon Tum bước vào mùa mưa, khắp núi rừng ngập tràn màu xanh mát, những ngọn đồi phủ toàn cỏ non mơn mởn. Đây là...
Thịt nhím nướng - Đặc sản Kon Tum
Trong ẩm thực của người Brâu ở Kon Tum có rất nhiều món ăn độc đáo được chế biến từ thịt thú rừng như chuột đồng, thịt dúi, heo...
Xôi măng Kon Tum
Chỉ là món xôi nấu từ gạo nếp quen thuộc, kết hợp khéo léo với măng rừng nhưng đã trở thành món ăn thân thuộc với nhiều người dân...
Gỏi lá Kon Tum: Món ngon ăn một lần là say
Vào Tây Nguyên nhất định phải đến Kon Tum, đã tới Kon Tum nhất định phải ăn gỏi lá, chưa ăn gỏi lá thì coi như chưa tới Kon...

Trải nghiệm Kon Tum Xem thêm

Về 'Hoa quả sơn' nơi đại ngàn Chư Mom Ray
Những mạch nước từ rừng nguyên sinh, len lỏi qua các khe đá, nhập thành dòng chảy. Bất chợt khựng lại rồi đổ xuống từ trên cao...
Khám phá 'vùng đất 7 hồ, 3 thác' giữa đại ngàn
Huyện Kon Plông được xem là "Đà Lạt thứ hai" ở Tây Nguyên. Trong những năm gần đây, địa phương này của tỉnh Kon Tum đã xác định...
Đẹp ngất ngây hoa anh đào trên cao nguyên Măng Đen
Suốt tuần vừa qua, đặc biệt trong ngày nghỉ Tết Dương lịch 1/1/2020, hàng nghìn người dân và du khách đã đến cao nguyên Măng Đen,...
Kon Tum: Độc đáo… mùa hoa dại
Mỗi độ Thu qua, chớm Đông, thiên nhiên cảnh sắc Kon Tum như được “thay áo mới”. Lúc này, trời bắt đầu se lạnh, phố huyện ngập...
“Lạc bước chẳng muốn về” ở nơi được ví như Đà Lạt thứ 2 ở Tây Nguyên
Đến Măng Đen (Kom Tum) những ngày nắng hạ, ai cũng nghĩ đã tìm được chốn an yên để dừng chân ngắm nhìn cao nguyên hùng vĩ. Măng...
Hình ảnh đẹp bình dị trong "mùa vàng" của người Xê Đăng dưới chân núi Ngọc Linh
Gió se lạnh, trời nắng ráo độ cuối thu là thời điểm đồng bào Xê Đăng ở các thôn làng dưới chân dãy núi Ngọc Linh (xã Măng Ri,...
Độc đáo phiên chợ 10 nghìn đồng trên đỉnh đèo Măng Rơi
Những mái tranh che tạm bợ, gian hàng này thông với gian hàng kia, ai có mặt hàng gì cứ bày ra mà bán và đặc biệt là tất cả các...
Thăm cột mốc ba biên huyền thoại ở Kon Tum
Ngã ba Đông Dương là nơi truyền tai nhau câu chuyện một con gà gáy, cả ba nước cùng nghe.

Cẩm nang du lịch Kon Tum Xem thêm

Việt Nam: 7 mốc biên giới đáng chinh phục
Các cột mốc biên giới sau thường nằm trong lịch trình chinh phục của các phượt thủ đam mê thử thách.

Nhà hàng Kon Tum Xem thêm

Người yếu tim đừng bén mảng đến quán cà phê độc đáo này
Quán cà phê độc đáo này được mệnh danh là nơi lưu giữ hồn cốt của núi rừng Tây Nguyên đại ngàn. Nhưng với những ai yếu tim hoặc...