Văn hóa

Tinh xảo sản phẩm điêu khắc Nhân Hiền

09:08 - 19/08/2019
Nằm trong “vùng đất trăm nghề”, dù hàng trăm năm đã trôi qua, nhưng làng nghề điêu khắc Nhân Hiền (xã Hiền Giang, huyện Thường Tín, Hà Nội) vẫn nổi danh khắp chốn với những nghệ nhân tâm huyết, miệt mài “thổi hồn” cho những khúc gỗ, những phiến đá tưởng chừng như vô tri, vô giác.

Ngôi làng nổi danh với nghề điêu khắc mộc cung đình

Làng nghề điêu khắc Nhân Hiền cách trung tâm Hà Nội chừng 25km. Cũng giống những làng nghề truyền thống khác, đến thôn Nhân Hiền, từ xa, người ta cũng cảm nhận được không khí lao động nhộn nhịp bằng mọi giác quan: nghe được tiếng lách cách của những nhát đục, nhát gõ, ngửi được mùi gỗ mới, sờ được những khối gỗ từ sần sùi, thô ráp đến trơn bóng, nhẵn nhụi…

Anh Nguyễn Học Tiến mất gần 2 tháng để đục thô bức tượng Phật Di Đà

Từ bàn tay và khối óc, cộng với tâm huyết được truyền từ đời cha ông, những nghệ nhân điêu khắc Nhân Hiền vẫn ngày ngày tay đục, tay đẽo để tạc nên những pho tượng tinh xảo, cầu kỳ dùng để trang trí, trưng bày trong gia đình hay thờ trong các ngôi chùa trên cả nước.

Chị Hoàng Thị Lan phụ trách công đoạn gọt nhẵn tượng

Từ một khúc gỗ, người thợ sẽ cắt ra theo đúng tỉ lệ kích cỡ khách hàng đặt, sau đó dựa vào bản phác thảo trên giấy mà chia tỉ lệ khối gỗ cho cân đối. Tiếp đó là khâu đục khắc, đẽo gọt gỗ để tạo nên dáng hình tượng. Công đoạn này cần sự tỉ mỉ và kiên nhẫn, với những bức tượng kích cỡ lớn có khi phải mất tới mấy tháng ròng. 

Mỗi bức tượng đều có diện mạo, thần thái khác nhau

Bước cuối cùng, nhưng là khâu quan trọng nhất, là “làm diện”, tức là khắc tạc nên khuôn mặt của bức tượng. Thường khâu này chỉ có những nghệ nhân tay nghề cao đảm nhận, bởi không phải ai cũng có thể đủ khéo léo, tài hoa và tâm huyết để “thổi hồn” cho tượng. 

Tạc nên thần thái trên khuôn mặt tượng là khâu quan trọng nhất trong quá trình điêu khắc gỗ

Nghệ nhân nhân dân Nguyễn Văn Trúc chia sẻ: “Một bức tượng được coi là hoàn thiện khi người đối diện nhìn vào là có thể cảm nhận được thần thái, tính cách, tình cảm…của chính pho tượng tưởng chừng như chỉ là khúc gỗ vô tri, vô giác”

Nghệ nhân nhân dân Nguyễn Văn Trúc đang tỉ mỉ tạc diện mạo của tượng 

Ông Hoàng Minh Văn, trưởng thôn Nhân Hiền đồng thời cũng từng là một nghệ nhân điêu khắc khẳng định, tượng cũng như… người vậy. Để cảm nhận vẻ đẹp của một pho tượng, trước tiên phải nhìn vào thần thái trên khuôn mặt. 

Ông Hoàng Minh Văn, trưởng thôn Nhân Hiền, xã Hiền Giang, huyện Thường Tín, Hà Nội

“Tại sao có nhiều thợ điêu khắc nhưng chỉ số ít được gọi là nghệ nhân? Bởi không phải ai cũng có thể thổi hồn cho tượng được. Nghệ nhân là người tạc nên những bức tượng mà khi nhìn vào có cảm giác sinh động, ánh mắt tượng phải “thật”, nụ cười phải “có hồn”. 

"Chẳng hạn, nếu là tượng Hộ pháp thì phải uy nghiêm, mạnh mẽ, thậm chí có phần… dữ dẵn; nếu là ông phỗng thì nét mặt phải vui tươi, hỉ hả, thoải mái, đặc biệt, nếu là tượng Phật thì phải vừa hiền, vừa phúc hậu, phải toát lên vẻ từ bi, hỉ xả…” – ông Hoàng Minh Văn chia sẻ. 

Gương mặt của tượng Phật phải vừa hiền, vừa phúc hậu, toát lên vẻ từ bi, hỉ xả

Điều đặc biệt, không giống như các làng nghề điêu khắc khác, mộc điêu khắc ở Nhân Hiền thường là mộc cung đình, nghĩa là mộc chạm để làm đình, chùa và các pho tượng thờ… nên phải chú trọng đến các chi tiết tinh xảo chứ không đơn thuần là tạc tượng.

Thổi hồn cho những phiến đá: Bước chuyển mình ấn tượng

Không chỉ điêu khắc trên chất liệu gỗ, theo lời nghệ nhân ưu tú Nguyễn Minh Phú, một người thợ điêu khắc nổi danh trong vùng, vào khoảng những năm 1989, Nhân Hiền bắt đầu điêu khắc trên chất liệu đá. 

Từ nguyên liệu đá tấn mài, (tên địa chất là pyrophyllite) với đặc tính là độ cứng không cao, người thợ có thể chế tác ra nhiều tượng đá tinh xảo: đồ thờ, tranh, phù điêu, tượng Phật.

Tượng Phật đá được chạm khắc cầu kỳ

Dù điêu khắc trên chất liệu gỗ hay đá thì vẫn phải tuân theo các công đoạn của kỹ nghệ điêu khắc. Điêu khắc trên đá vẫn phải bắt đầu từ đục thô (hay còn gọi là phá phôi), cho đến đục tinh, tức là quá trình chạm khắc tinh xảo mà nghệ nhân phải rất cẩn trọng trong từng chi tiết... 

Những sản phẩm điêu khắc đa dạng mẫu mã, chủng loại của Nhân Hiền

Nghệ nhân ưu tú Nguyễn Minh Phú chia sẻ về giai đoạn những năm 1993-2005 được coi là những năm tháng cực thịnh của dòng sản phẩm điêu khắc đá Nhân Hiền. 

“Thời điểm đó, cả làng chuyển sang điêu khắc đá. Không chỉ có Nhân Hiền, mà còn lan sang một số làng khác: Hưng Hiền, Quang Hiền, Dư Dụ… của huyện Thường Tín. Sản phẩm điêu khắc đá được tiêu thụ mạnh tại thị trường TPHCM, và còn xuất khẩu sang Lào và Campuchia”

“Sau năm 2005, nghề điêu khắc đá dần bão hòa, không còn ở thời điểm hoàng kim nữa, nhưng những sản phẩm điêu khắc của Nhân Hiền vẫn có được chỗ đứng riêng ở thị trường trong nước, và đang hướng tới chinh phục những thị trường “khó tính” như Nhật Bản, EU…” – nghệ nhân ưu tú Nguyễn Minh Phú chia sẻ.

Nghệ nhân ưu tú Nguyễn Minh Phú giới thiệu về quy trình làm nên một tác phẩm điêu khắc đá

Một điều trăn trở đặt ra với các làng nghề truyền thống hiện nay là thực trạng thiếu người kế cận. Nhưng thực tế, theo nghệ nhân ưu tú Nguyễn Minh Phúc, làng nghề điêu khắc Nhân Hiền dường như nằm ngoài quy luật đó.

“Thế hệ trẻ ở làng nghề này học Khoa Điêu Khắc, Đại học Mỹ thuật rất đông, có thể nói là chiếm đại đa số các bạn sinh viên trong trường. Khi các cháu lĩnh hội được kiến thức trong trường Đại học, sẽ quay trở lại địa phương và tiếp tục làm nghề. 

“Chính sự kết hợp giữa nghề truyền thống cha ông với những kiến thức bài bản ở trường Đại học đã thổi một luồng gió mới vào nhiều sản phẩm điêu khắc của chúng tôi, khiến chúng có tính ứng dụng cao trong cuộc sống hiện đại” – ông Nguyễn Minh Phúc chia sẻ.

Một tác phẩm điêu khắc dùng để trang trí nội thất

Những lớp nghệ nhân tâm huyết ngày ngày miệt mài truyền lửa, cộng thêm đam mê tiếp nối của thế hệ trẻ đã, đang và sẽ mang danh tiếng của làng nghề điêu khắc Nhân Hiền vang xa hơn…

Mời quý vị khán giả đón xem chương trình "Làng nghề Việt - Tinh xảo điêu khắc Nhân Hiền", sẽ phát sóng trên Kênh truyền hình Vietnam Journey lúc 19h45 ngày 20/8/2019.

Anh Vũ/ Vietnam Journey

Tỉnh thành Hà Nội

TP. Hà Nội
Sự đa dạng của Hà Nội là nguồn cảm hứng vô tận cho nhiều nghệ sỹ.

Điểm đến Hà Nội Xem thêm

Hồ Hoàn Kiếm
Hồ Gươm, trái tim của thủ đô văn hiến, là điểm đến không thể bỏ qua nếu bạn đến Hà Nội.
Cầu Long Biên
Cầu Long Biên là một trong những “chứng tích lịch sử”, một biểu tượng gắn liền với thủ đô Hà Nội.
Hồ Tây
Hồ Tây là lá phổi xanh, viên ngọc quý, món quà thiên nhiên ban tặng cho thủ đô Hà Nội.
Hoàng thành Thăng Long
Điểm đến yêu thích của những người đam mê lịch sử và khảo cổ khi tới Hà Nội.
Văn Miếu
Văn Miếu – Quốc Tử Giám cổ kính rêu phong là di tích lịch sử nổi tiếng của Hà Nội.
Khu di tích Cổ Loa
Thành Cổ Loa thu hút du khách bằng những câu chuyện văn hoá lịch sử đậm chất huyền thoại và cổ tích.
Hấp dẫn trekking rừng Ba Vì
Trekking xuyên Vườn Quốc gia Ba Vì, cung đường thú vị và đầy thách thức ngay cả với các phượt thủ.
Vãn cảnh Chùa Thầy
Chùa Thầy còn gọi là chùa Cả, tên chữ là "Thiên Phúc Tự" thuộc xã Sài Sơn, huyện Quốc Oai, tỉnh Hà Tây (cũ), nay là Hà Nội. Núi...
Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh
Lăng Chủ tịch và Quảng trường Ba Đình là nơi diễn ra nhiều hoạt động kỷ niệm và sự kiện chính trị văn hóa quan trọng của cả...

Ẩm thực Hà Nội Xem thêm

Quán phở mặn nhất Hà Nội, giá 'chát' 80.000 đồng/bát vẫn nườm nượp khách
Quán phở nằm ở Gầm Cầu của bà Hà 40 năm qua vẫn được xem là mặn nhất Hà Nội, chưa kể, giá cũng cao. Vậy nhưng, quán cứ mở là...
Đến Hà Nội, nhớ làm no bụng với đa dạng các món bún
Thủ đô Hà Nội nổi tiếng là thiên đường ẩm thực với nhiều món ăn ngon, độc, lạ, trong số đó không thể không kể đến các món bún....
Hàng quán Hà Nội 'ngày trở lại', bạn chọn món gì đầu tiên?
Sau hơn 80 ngày thực hiện giãn cách xã hội để phòng chống dịch Covid-19, từ hôm nay 14/10, người dân Hà Nội cuối cùng cũng được...
Kem Tràng Tiền - một nét văn hóa Hà Nội
Kem Tràng Tiền là một thương hiệu rất riêng của Hà Nội. Hơn nửa thế kỷ qua, cửa hàng kem ấy là điểm đến quen thuộc của người dân...
Mộc mạc xôi cốm Kiều Mộc
Hà Nội không chỉ nổi tiếng với đặc sản cốm làng Vòng hay cốm Mễ Trì, mà còn được biết đến với các món ngon dân dã chế biến từ cốm...
Bánh tẻ Phú Nghi - Thức quà dân dã từ thành cổ Sơn Tây
Bánh tẻ Phú Nhi không chỉ là món quà dân dã, giản dị, mang hương vị của trời, của đất, của tình người mà còn là nét văn hóa đặc...
Dù hạ hay đông, vẫn ‘thầm thương trộm nhớ’ bát ốc luộc vỉa hè Hà Nội
Ăn ốc luộc dịp mát giời hay nóng bức, vẫn cứ là không thể hợp hơn!
Quà mùa hè Hà Nội
Mùa hạ nắng về từ sớm, chói chang, gay gắt kèm theo những luồng hơi nóng hầm hập. Giữa cái nóng oi bức thì Hà Nội vẫn luôn có...
Mãi thương một món... riêu này
Hà Nội đã chính thức bước vào mùa hè với những đợt nắng nóng như đổ lửa. Thời tiết nóng nực khó chịu khiến nhiều người bỗng thèm...

Trải nghiệm Hà Nội Xem thêm

Thăm nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh sống và làm việc trong 15 năm
Dịp này, đông đảo nhân dân từ khắp mọi miền Tổ quốc đã đến thăm Khu di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Phủ Chủ tịch (Hà Nội) để tỏ...
Rực rỡ sắc đỏ hoa phượng trên các con phố Hà Nội
Những ngày tháng 5, hoa phượng bắt đầu thắp lửa trên từng góc phố, con đường của Hà Nội tạo cho Thủ đô thêm sắc màu rực rỡ. Hoa...
Chiêm ngưỡng cây hoa bún cổ thụ được coi là 'báu vật' giữa lòng Hà Nội
Những ngày cuối tháng 4 một cây hoa bún có tuổi đời hàng trăm năm ở Nam Từ Liêm, Hà Nội đã bung nở vàng rực. Các cụ cao niên...
Khám phá thú vị về làng gốm Bát Tràng
Nhiều đổi thay trong cách làm du lịch của làng gốm sứ Bát Tràng (huyện Gia Lâm, Hà Nội) đang thu hút du khách quay trở lại. Đến...
Đẹp ngỡ ngàng đường hoa phong linh nở vàng rực rỡ ở Hà Nội
Một địa điểm rất ít người biết đến nhưng có con đường trồng hoa gạo và hoa phong linh đang độ nở sung mãn, tạo nên cảnh quan...
5 quán cà phê lãng mạn ngoài trời cho dịp lễ 8/3 tại Hà Nội
Những quán cà phê ngoài trời có không gian lãng mạn trên cao dành riêng cho hai người sẽ là gợi ý tuyệt vời cho một cuộc hẹn hò...
Mãn nhãn với vườn hoa bách nhật tại Hà Nội
Cánh đồng hoa bách nhật tím lịm như trời Âu ở Thạch Cầu (Long Biên) đang thu hút rất nhiều bạn trẻ tới vui chơi, chụp...
Vàng óng màu dã quỳ chớm đông để check-in và vui chơi
Cứ đến cuối thu, đầu đông, Ba Vì lại ngập trong sắc vàng của hoa dã quỳ. Đây cũng là dịp mà nhiều bạn trẻ đổ về vườn Quốc gia Ba...
Cúc họa mi dịu dàng xuống phố Hà Nội đầu đông
Thời điểm này, trong cái tiết trời se lạnh của Thủ đô Hà Nội, những chiếc xe chở hoa cúc họa mi trắng muốt, tinh khôi len lỏi...

Cẩm nang du lịch Hà Nội Xem thêm

10 làng quê Việt Nam đẹp cổ kính và nên thơ
Trải dài khắp mảnh đất hình chữ S, từ miền Bắc, miền Trung đến miền Nam, là những làng quê nổi bật với vẻ đẹp cổ kính và nên...
Ngay gần Hà Nội, những địa điểm du lịch nào đẹp nhất dịp 8/3
Mùng 8/3 năm nay rơi vào dịp cuối tuần nên rất nhiều người muốn tìm cho mình một địa điểm nghỉ dưỡng gần Hà Nội.
Top những điểm “sống ảo” mùa đông Hà Nội
(VOVTV) - Hà Nội có rất nhiều góc “sống ảo” dành cho những tín đồ đam mê du lịch. Ngày cuối tuần thảnh thơi, hãy cùng Truyền hình...
3 địa điểm du lịch dịp 8/3 gần Hà Nội
Ngày 8/3 năm nay rơi vào thứ 6, vì vậy, nếu muốn du lịch ngắn ngày hoặc trong ngày, có những địa điểm rất gần Hà Nội mà bạn không...
8 địa điểm đi chơi Valentine lãng mạn nhất tại Hà Nội
Những địa điểm hẹn hò sẽ khiến các cặp đôi có những kỷ niệm đẹp, lãng mạn nhất trong ngày Valentine 2020.
Những điểm vui chơi hấp dẫn tại Hà Nội vào dịp Tết 2020
Hà Nội nổi tiếng với những công trình kiến trúc, những địa danh lịch sử ngàn năm văn hiến. Khi đến Hà Nội vào dịp Tết Nguyên Đán...
Địa điểm du lịch Tết Nguyên đán 2020
Tết vốn là dịp để mọi người quây quần bên nhau, sum họp gia đình. Nhưng với nhiều gia đình bây giờ Tết là để vui chơi, để du...
Gợi ý loạt địa điểm check-in sang chảnh giữa lòng thủ đô dịp Tết 2020
Đến hẹn lại lên, cứ mỗi dịp tết đến xuân về, người ta lại nô nức đến các địa điểm chụp ảnh Tết đẹp để "sắm" cho mình những bộ ảnh...
Những địa điểm lý tưởng cho giới trẻ mùa Giáng sinh 2019
Giáng sinh (Noel) là dịp lễ được nhiều người mong đợi trong năm. Bạn đã sẵn sàng khoác lên mình bộ đồ ấm áp và rực rỡ để dạo chơi...

Khách sạn Hà Nội Xem thêm

Không phải Dubai, Việt Nam mới là nơi có 1 khách sạn mạ vàng nhiều nhất thế giới
Khách sạn Hà Nội Golden Lake nằm bên cạnh hồ Giảng Võ, quận Ba Đình, thành phố Hà Nội được coi là khách sạn mạ vàng nhiều nhất...
Những khách sạn tổng thống Donald Trump từng ở khi công du châu Á
Trong lần đầu tiên đến Việt Nam, Tổng thống Mỹ Donald Trump sẽ nghỉ tại khách sạn Sofitel Legend Metropole Hanoi.
Khách sạn JW Marriott liệu có lập kỷ lục 2 lần phục vụ 2 đời Tổng thống Mỹ?
Chiều 19/2, một nhóm mật vụ của Mỹ đến Việt Nam tiền trạm tại khách sạn Marriott, nơi có thể là điểm trú chân của Tổng thống...
Nghỉ dưỡng 5* giữa núi rừng đại ngàn Ba Vì
Trải nghiệm dịch vụ nghỉ dưỡng đẳng cấp thế giới ngay giữa núi rừng tại Melia Ba Vì Mountain Retreat.
Khách sạn Little Hanoi Deluxe Hotel
Dù nhỏ bé, khách sạn luôn hấp dẫn du khách với không gian yên tĩnh, khoáng đạt trong lòng phố Cổ.
Sofitel Legend Metropole Hanoi: Đẳng cấp trường tồn
Khách sạn đẳng cấp thế giới nổi tiếng với bề dày lịch sử và nét lãng mạn cổ điển Pháp.
Khách sạn Lotte Hanoi
Tọa lạc tại một trong những tòa nhà cao nhất Hà Nội, Lotte Hotel Hanoi ghi điểm nhờ view đẹp nhìn ra toàn thành phố, mang tới cho...
Khách sạn Hanoi Antique Legend Hotel
Khách sạn Hanoi Antique Legend là địa chỉ lưu trú thuận tiện, thoải mái đối với du khách muốn trải nghiệm cuộc sống gần khu phố...
Khách sạn Hanoi La Selva Hotel
Không gian đẹp, phòng ốc sạch, phục vụ tinh tế, Hanoi La Selva hotel là một trong những lựa chọn không thể gây thất vọng đối với...

Nhà hàng Hà Nội Xem thêm

Quán Trà Việt trong ngôi nhà cổ giữa lòng Thủ đô
Tính chất của quán cùng không gian hoài cổ, thoáng đãng đem tới cho khách những giây phút thư thái, bình an.
Những quán cà phê mở xuyên Tết ở Hà Nội
Nếu không muốn ở nhà, bạn có thể cùng bạn bè tụ tập hàn huyên ở các quán cà phê khắp Hà Nội mở xuyên Tết.
Địa chỉ cuối tuần: Quán chả cá đông khách ở Hà Nội
Chả cá được chiên trên chảo dầu, dùng mỡ cá làm chín, thêm chút rau thơm, hành lá, ăn kèm bún và mắm tôm.
Địa chỉ cuối tuần: 3 nhà hàng đồ Âu ấm cúng đêm Noel
Đêm Giáng sinh, thưởng thức các món Âu, nhâm nhi ly rượu vang bên bạn bè hay người yêu là gợi ý tuyệt vời.
Địa chỉ cuối tuần: 3 nhà hàng Thái ngon ở Hà Nội
Hà Nội vào đông là lúc thích hợp để thưởng thức nồi lẩu Thái chua cay nghi ngút khói cùng các món ăn xứ sở chùa Vàng.
 CNN ấn tượng nhà hàng bao cấp độc đáo Hà Nội
CNN đã có một bài viết về nhà hàng số 37 Nam Tràng, Trúc Bạch, Hà Nội.
Hà Nội – Thủ đô của những quán cà phê biệt thự hoài cổ
Đã từ lâu, hình ảnh nền gạch men hoa cổ điển của những ngôi nhà hay biệt thự cổ tại Hà Nội đã chỉ còn lại trong miền ký ức. Quán...
"Ơ kìa Hà Nội" - Điểm hẹn cho những người yêu Hà Nội xưa
Nằm sâu trong một con ngõ ở phố Hoàng Hoa Thám, có một không gian rất yên tĩnh, ấm áp và nhẹ nhàng, thích hợp để ghé lại sau...
Nhà hàng thịt nướng trưng bày đồ lưu niệm của nhóm BTS ở Hà Nội
Các fan của nhóm nhạc đình đám Hàn Quốc có thể vừa thưởng thức thịt nướng và mua đồ lưu niệm in hình thần tượng.