Bánh gai – Món ngon làm từ hương vị của Đường Lâm 

Đến với làng cổ Đường Lâm, du khách không chỉ được tham quan những ngôi nhà hàng trăm năm tuổi làm bằng đá ong mát mẻ, mà còn được thưởng thức những món ăn dân dã, mang hồn quê hương... Không khó để bắt gặp mùi hương thơm nức của gạo nếp mới, lá gai, lá chuối… nguyên liệu để làm ra các món quà quê truyền thống khi ghé thăm nơi đây. 

Bánh gai ở Đường Lâm được làm từ nguyên liệu tự nhiên, dễ kiếm như gạo nếp, đậu xanh, cùi dừa già, đường… Phần vỏ bánh được làm từ gạo nếp tháng ba hoặc nếp hương hòa cùng đường mía, bột lá gai tạo nên hương vị bánh gai đặc biệt, ngọt thơm vừa đủ. 

Mới thoạt nhìn hình dáng nhỏ nhắn của chiếc bánh gai, ít ai nghĩ rằng, quy trình làm bánh từ lúc lựa chọn nguyên liệu đến khi bánh thành hình rất kỳ công, đòi hỏi sự kiên trì, tỉ mỉ và cả kinh nghiệm lành nghề của người làm bánh. Đầu tiên là khâu chọn lá. Để bánh có mùi thơm đặc trưng và có độ dẻo dai thì người làm bánh phải đi tìm từng chiếc là gai loại lá nếp. Sau khi được chọn kỹ, luộc chín, rửa sạch, ép khô nghiền thành bột rồi mới đem trộn đều với gạo nếp và mật mía tạo nên hỗn hợp bột màu đen sánh nhuyễn. Tiếp theo cũng quan trọng không kém là bột nếp. Bột nếp được xay ra từ những hạt gạo nếp cái hoa vàng, trắng dài, hạt mẩy. Nhân bánh là thành phần không thể thiếu quyết định đến sự thơm ngon của bánh. Nhân bánh được làm từ các nguyên liệu chính như: đường, đậu xanh, dừa nạo... Màu vàng tươi mới của đậu xanh giã mịn cùng màu trắng của những sợi dừa nạo, hương thơm giúp cho mỗi chiếc bánh càng trở nên hấp dẫn. Đậu đem cà vỡ, đãi sạch cho tróc hết vỏ, nấu chín rồi trộn với đường. Cùi dừa nạo mỏng thành sợi. Sau khi giã lá và các công đoạn trên xong, trộn bột lá gai với bột nếp và mật mía rồi lại đem vào cối đại giã tiếp. Gạo nếp đem vo sạch rồi ngâm vài tiếng cho mềm mới đổ ra, để ráo nước rồi đem xay thành bột mịn. Đường dùng làm bánh phải là đường trắng, nếu là đường phên phải đập nhỏ. Bột lá gai, bột gạo nếp cùng với đường được nhào với nhau bảo đảm cho vỏ bánh mịn màng có màu óng như thạch. Trước kia công đoạn trộn bột làm thủ công nhưng nay đã thay bằng máy móc nên vỏ bánh dẻo ngon và năng suất hơn.

Để mỗi chiếc bánh gai đạt chất lượng, nguyên liệu chính là bột và nhân bánh thôi chưa đủ mà chính nguyên liệu lá chuối cũng rất quan trong việc quyết định đến hương vị của sản phẩm. Lá chuối dùng làm bánh gai ở Đường Lâm phải là lá chuối tiêu, lá khô nắng tự nhiên sẽ giúp cho lá có độ dai và mang đến mùi thơm đặc trưng cho bánh.

Tại Đường Lâm, những chiếc bánh gai được nhiều hộ dân cùng làm và là món quà nhắc về quê hương, về nét văn hóa của người Việt, món quá ý nghĩa cho những vị khách đến với ngôi làng cổ giàu văn hóa./. 

Thực hiện: Hải Hà – Hoàng Thuyên