Đền Công Đồng Bắc Lệ - Chốn thiêng xứ Lạng

Đền Công Đồng Bắc Lệ hay còn được gọi là Bắc Lệ linh từ là một ngôi đền cổ linh thiêng, nằm uy nghiêm trên một khu đất rộng thuộc thôn Bắc Lệ, xã Tân Thành, huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn. Đến nay nhân dân vẫn chưa xác định được chính xác thời gian ra đời của Đền Công Đồng Bắc Lệ. Đền Công Đồng Bắc Lệ được biết đến là một trong tám ngôi đền linh thiêng nhất nước ta. Nơi đây còn được coi là một trong ba nơi thờ chính của Mẫu Thượng Ngàn thuộc Tam tòa Thánh Mẫu trong tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt Nam.

Tương truyền, Mẫu Thượng Ngàn hay đi chu du ngoạn thủy với cha tới các bản mường, nơi có người dân sinh sống tấp nập. Vào đến thời Lê Lợi, khi quân giặc xâm chiếm đến vùng biên ải Chi Lăng, bà đã hiển linh hóa thành bó đuốc dẫn đường cho quân ta thoát khỏi quân giặc. Sau khi Bình Ngô đại thắng, Lê Lợi lên làm vua, nhớ đến công ơn của bà nên đã lập ra đền Bắc Lệ để thờ cúng ghi nhớ công ơn của bà. 

Bước vào ngôi đền, du khách sẽ đi qua cổng tam quan lớn với kiến trúc đặc trưng của văn hóa Việt. Cổng được thiết kế theo lối chồng diêm hai tầng, tám mái. Theo hành trình tham quan, du khách sẽ dâng lễ ở miếu Chầu Bé trước rồi làm lễ tại đền chính thờ tứ phủ Công Đồng. Miếu Chầu Bé là nơi thờ chính cung Chầu Bé, một vị thánh chầu trong Tứ Phủ Chầu Bà. Theo dân gian tương truyền lại Chầu Bé Bắc Lệ vốn là người dân tộc Nùng, dưới thời  vua Lê Thái Tổ, Chầu giáng sinh xuống vùng đất Lạng Sơn. Bà là người có quyền năng lay sông chuyển ngàn, giúp nhân dân ta đánh đuổi giặc. Chầu Bé cũng là người luôn hầu cận bên Mẫu Thượng Ngàn. Chính vì thế, khi đến Đền Công Đồng Bắc Lệ, nhân dân thường quan niệm rằng: phải thắp hương ở miếu Chầu Bé để xin Chầu có lời tâu đối lên Cửa Mẫu cùng chư thánh tại đền.

Miếu thờ Chầu Bé là một gian nhà nhỏ khoảng 10m² gồm 3 gian thờ. Gian chính giữa là tượng Chầu Bé, bên phải thờ cô bé Bắc Lệ, bên trái thờ Cậu bé Bắc Lệ, đây là hai cô, cậu hầu cận bên Chầu Bé. 

Sau khi dâng hương tại đền Chầu Bé, du khách sẽ đi thẳng chục bậc thang đến chính điện của đền Công Đồng Bắc Lệ. Đền được xây dựng theo lối kiến trúc kiểu chữ “Đinh” gồm tiền tế, đền thờ chính dùng để tế bái và hậu cung bao gồm các gian phòng phụ phía sau.

Tuy trải qua nhiều lần tu bổ, nhưng hiện nay ngôi đền vẫn giữ được dáng vẻ cổ kính. Theo văn bia khắc năm Khải Định thứ 4 - 1919 có ghi lại, trước đây ngôi đền chỉ là một gian thờ nhỏ, sau đó nhân dân đã cung tiến xây dựng thành một ngôi nhà 3 gian gồm 3 cung thờ là Cung Đệ Nhất, Cung Đệ Nhị và Cung Đệ Tam.

Cung Đệ Nhất hay còn gọi là Cung Công Đồng, nơi thờ Ngũ Vị Tôn Quan. Đây là những vị quan được tương truyền là con của Vua Bát Hải Động Đình, là những vị thánh được nhắc đến với những chiến công chống giặc ngoại xâm, bảo vệ quốc thái dân an. 

Tiến vào gian nhà trong là Cung Đệ Nhị, nơi thờ Đức vua cha Ngọc Hoàng Thượng Đế. Tại đây, tượng Ngọc Hoàng được đặt trang trọng ở chính giữa ban thờ, hai bên có tượng quan Nam Tào - Bắc Đẩu kề cận.  Phía trước ban thờ Ngọc Hoàng được kết hợp phối thờ Ban Tứ Phủ Thánh Hoàng, đại diện là tượng của ba ông Hoàng bao gồm ông Hoàng Bơ, Ông Hoàng Bảy và Ông Hoàng Mười.

Cung Đệ Tam là Cung Tứ Phủ Thánh Chầu đây là nơi đặt tượng thờ của Chầu Đệ Nhất...