Kẹo Cu Đơ – Hương vị đặc sản xứ Nghệ

Làng Xuân Bắc, nay là xóm Xuân Bắc, thuộc xã Diễn Vạn, huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An, là một trong những nơi có nghề làm kẹo Cu Đơ - một đặc sản xứ Nghệ được nhiều người biết tới.

Kẹo Cu Đơ là một món ăn dân dã được làm bằng những nguyên liệu địa phương. Ban đầu kẹo Cu Đơ chỉ là thanh kẹo được làm từ lạc với mật mía. Dần dần, nhu cầu thưởng thức kẹo gia tăng và công thức làm kẹo cũng được cải tiến để tạo thành một thứ quà quê kiểu ngoài bánh trong kẹo mang hương vị đặc trưng của vùng đất Nghệ An và Hà Tĩnh, và trở nên phổ biến như ngày nay. 

Kẹo Cu Đơ bây giờ được làm từ các nguyên liệu chính là mật mía, đường, mạch nha, lạc nhân, gừng và bánh đa. Hương vị thơm ngon của miếng kẹo Cu Đơ được làm ở đây trước hết được quyết định bởi chất lượng của nguyên liệu. Đó là những loại nguyên liệu được trồng ở những vùng đất có thổ nhưỡng thích hợp giúp kết tinh hương vị đất trời quê hương cho chất lượng cao. Ví như lạc được dùng là loại lạc hạt to được trồng trên đất cát Diễn Châu, cho độ béo ngậy và ngon hơn những loại lạc khác. Những hạt lạc tròn mẩy, được lựa chọn kỹ càng trước khi sử dụng.

Nguyên liệu sau khi đã được chọn cẩn thận, kỹ lưỡng, điều quyết định hương vị của kẹo Cu Đơ ngon hay không còn là nhờ vào kỹ thuật nấu. Đun sôi hỗn hợp mật mía và mạch nha, sau đó cho thêm đường, tiếp đó cho lạc nhân vào đến khi nào lạc sôi có tiếng nổ lép bép hoặc thấy bọt sủi lên nhỏ tăm. Kẹo còn được cho thêm gừng để tăng chút hương vị cay nồng. Dựa vào kinh nghiệm làm nghề nhiều năm, người thợ chỉ cần nghe tiếng lạc nổ hay ngửi thấy mùi thơm như thế nào là có thể biết được mẻ kẹo đã vừa đủ độ ngon.

Trước kia, người ta làm kẹo Cu Đơ hoàn toàn bằng phương pháp thủ công. Nhờ sự mày mò cải tiến, nhiều năm nay, người dân đã sử dụng một số máy móc đơn giản để giảm bớt sự nặng nhọc và cho năng suất cao hơn.

Việc đảo những mẻ kẹo như thế này bằng tay từng mất nhiều công sức bên chiếc lò nóng trong nhiều giờ. Nhưng nay, một chiếc máy đảo giúp cho công đoạn này trở nên nhẹ nhàng và đảm bảo chất lượng đều hơn.

Những bàn tay khéo léo đổ kẹo vào những lớp bánh đa. Ở công đoạn này, người thợ phải làm nhanh tay để hỗn hợp kẹo đang còn nóng mới có thể dàn đều và kết dính với lớp bánh bên ngoài hoặc kịp rắc vừng lên trên. Mỗi người một tay để làm sao cho kịp đổ hết một mẻ kẹo là mẻ kẹo khác đang đảo trên bếp cũng kịp chín. Tất cả thành dây chuyền được kết hợp nhịp nhàng, ăn khớp với nhau để những chiếc kẹo Cu Đơ lần lượt ra đời một cách đều đặn.

Từ những thành phần nguyên liệu cơ bản giống nhau nhưng mỗi gia đình làm kẹo Cu Đơ lại cải tiến gia giảm các nguyên liệu để tạo nên sản phẩm khác biệt cho cơ sở sản xuất của mình. Có nhà muốn tạo ra thứ kẹo có độ giòn hơi cứng, nhưng có gia đình lại muốn miếng kẹo Cu Đơ có độ dẻo hơn, độ ngọt vừa phải đáp ứng với nhiều nhu cầu khác nhau của khách hàng.

Không chỉ cần cù, chịu khó, với niềm đam mê làm nghề, mỗi người dân làm kẹo Cu Đơ ở Diễn Vạn vẫn nỗ lực tìm tòi để tìm ra những công thức riêng giúp cho miếng kẹo Cu Đơ có sự phong phú hương vị.

Tỉ mỉ quy chuẩn trong từng khâu, khéo léo trong từng công đoạn mỗi miếng kẹo Cu Đơ ra đời là tâm huyết của mỗi người thợ muốn mang đến những sản phẩm thơm ngon và...