Trước kia, nhà nào ở Quất Động, huyện Thường Tín cũng có khung thêu. Các mẫu tranh thêu từ hoa quả, cây cối đến các bức tranh thêu truyền thần... đều được người dân trong thôn thêu rất tỉ mỉ. 

Tìm hiểu về nghề thêu, các nghệ nhân cho biết, các công đoạn thêu sẽ bắt đầu từ vẽ mẫu, căng nền, chấm kiểu, chọn chỉ mầu rồi mới tiến hành thêu. Bằng đôi bàn tay khéo léo, các nghệ nhân đã chắt lọc những gì tinh túy nhất của hồn dân tộc để tạo nên những tác phẩm rực rỡ, sinh động. 

Rồi khi cuộc sống thay đổi, nhiều người ở làng Quất Động đã bỏ nghề thêu để tìm đến những công việc có thu nhập cao hơn. Nhưng những người nặng lòng với sợi chỉ kỳ diệu thì vẫn tiếp tục tìm cách giữ nghề để Quất Động luôn là một nơi để người ta tìm về với những giá trị của thời gian.

Nghệ nhân Bùi Đăng Bình, xã Quất Động, huyện Thường Tín, Hà Nội cho rằng: "Để giữ được nghề truyền thống thì ngày nay, làm ra sản phẩm phải bán được, phải được ưa chuộng trên thị trường, có thu nhập cao thì người ta mới giữ được nghề". 

Ông tổ nghề thêu Quất Động khi mang thêu về làng cũng đồng thời truyền cho các làng khác để cùng phát triển nghề thêu. Khi làng thêu Quất Động có phần vắng tiếng lách cách của khung thêu, thì những làng bên có những nghệ nhân đang cùng Quất Động giữ gìn và phát triển nghề thêu tay truyền thống của cha ông. 

Từ những sợi chỉ mỏng manh nhiều màu sắc, người nghệ nhân bằng đôi bàn tay khéo léo đã tạo ra những con rồng, con phượng oai phong lộng lẫy, hay những đóa hoa, cành lá mang sức sống và tính thẩm mỹ cao. Với những người yêu thêu, có lẽ đó là sự kỳ diệu. 

Những đôi bàn tay bé nhỏ mà tài hoa của người thợ thủ công đã trở thành tấm danh thiếp đưa ngôi làng thêu đi khắp thế giới, để bạn bè quốc tế hiểu và yêu một nét văn hóa tinh tế của người Việt Nam.

Các tác phẩm nổi bật của làng thêu là các bức tranh thêu phong cảnh… Để có những bức tranh đẹp, người thợ thêu có khi phải mất hàng tháng, lựa chọn từng loại chỉ màu phù hợp, khéo léo trong từng mũi kim để tạo những mảng màu thể hiện không gian bức tranh… 

Nói về loại hình thêu khó nhất, nghệ nhân Lê Văn Trường cho biết, đó là thêu tranh chân dung. "Để tạo nên cái hồn của bức tranh là rất khó, phải làm sao thể hiện được cảm xúc trên khuôn mặt, trên đôi mắt của nhân vật. Từng đường nét, nụ cười, cái miệng, cái mũi, cũng đều phải toát lên được cái hồn", nghệ nhân chia sẻ.

Những bức tranh chân dung được kết hợp bởi hàng triệu mũi kim với đủ loại chỉ thêu để tạo nét biểu cảm trên khuôn mặt. Để hoàn thành một bức tranh thêu chân dung có khi mất tới 7 đến 8 tháng. 

Thêu đòi hỏi sự kiên trì, tỉ mỉ và rất nhiều thời gian. Thế nhưng đó sẽ là một tác phẩm đầy giá trị vì từng đường kim mũi chỉ trong đó đều là tâm tình và niềm tự hào của người nghệ nhân, người thợ thêu.

Khi mặc chiếc áo dài với những họa tiết thêu đẹp như thế này, người ta sẽ cảm nhận rõ hơn vẻ duyên dáng, thanh lịch của người phụ nữ Việt Nam

Không chỉ áo dài hay tranh, còn rất nhiều những sản phẩm thêu tay khác đáp ứng đa dạng nhu cầu của khách hàng. Sự tinh tế của hoa lá cành hay sự sáng tạo trong từng đường kim mũi chỉ tạo nên rất nhiều những cảm xúc khác nhau cho những người sở hữu chúng.

Huyền Trang - Quang Tùng / Vietnam Journey

Mời quý độc giả xem các chương trình đã phát sóng về các làng nghề độc đáo của Việt Nam tại đây.