Bước vào khuôn viên căn nhà cổ của ông Tạ Hồng Điệp (thôn Gia Phúc, xã Nguyễn Trãi, huyện Thường Tín, Hà Nội), bất cứ ai cũng cảm thấy thư thái bởi hương thơm ngào ngạt và vẻ đẹp thanh tao của vườn sen cung đình đang bung nở, xua tan đi cái oi bức của những ngày hè tháng 6.

Theo chia sẻ của ông Tạ Hồng Điệp, sen cung đình thực chất là giống sen cổ của Việt Nam. Mọi đặc tính của sen cung đình cũng giống như sen ta: mùa thu sen tàn rồi ngủ đông, đến mùa xuân mới lên mầm, ra hoa, đậu quả rồi ngủ đông. 

Hình dáng sen cung đình giống hệt sen hồ Tây

Hình dáng hoa giống hệt sen Tây Hồ, nhưng vì là giống sen được “thuần hóa” để trồng trong chậu nên hoa và lá thường nhỏ hơn, độ cao của ngọn hoa cũng thấp hơn. Đặc biệt, gương sen không bằng phẳng như thường thấy mà chồi lên cao với những hạt to màu vàng vươn dài tách biệt. Dù có nhiều điểm khác biệt so với sen ta nhưng duy chỉ có hương thơm là không thể trộn lẫn. Giống sen ta, sen cung đình có hương thơm ngào ngạt, dịu mát khiến lòng nhẹ bẫng, thanh tịnh. 

Ông Tạ Hồng Điệp, chủ nhân vườn sen cung đình cho biết, sen bản chất là cây mọc hoang dại nên cũng dễ tính. Do vậy, cách chăm sóc sen cung đình cũng không quá cầu kỳ. Sen đặc biệt ưa nắng, ưa sạch. Đất để trồng sen tốt nhất là lấy bùn ở ruộng lúa, hoặc lòng mương, không nên lấy ở ao tù, nước đọng. Nếu bùn đất bẩn hoặc bón phân không ủ kỹ sẽ khiến sen nhiễm bệnh mà chết. 

Vì trồng trong chậu nên diện tích có hạn, cần bổ sung dinh dưỡng cho sen vừa đủ, nếu quá thì sen sẽ chỉ ra lá mà không có hoa, nếu bón quá nhiều thì thậm chí còn bị chết. Bên canh đó thì sen cần nhiều nước, cần hằng ngày tưới nước sạch. 

Kỹ thuật chăm sóc sen cung đình không quá cầu kỳ

“Sen cung đình giống như người con gái xinh đẹp mà không đỏng đảnh” – ông Tạ Hồng Điệp hóm hỉnh.

Sen cung đình thường nở rực rỡ trong 3 ngày. Sau ngày thứ nhất nở hoa, qua 12h trưa sen cụp cánh lại để sáng sớm hôm sau lại nở hoa rồi khép hờ để ngày thứ 3 tiếp tục nở. Trong 3 ngày này ong mật đến rất nhiều.

Ong mật thường xuyên đến "thăm" hoa

Ông Tạ Hồng Điệp cũng chia sẻ về kinh nghiệm ngắm sen, đoán thời tiết: “Sen hé nở, ong mật đến nhiều thì ngày hôm đó chắc chắn nắng đẹp. Còn hôm nào sáng ra vắng ong mật, tức là sen ko nở và nắng ko nhiều”

Sen cung đình có 2 màu cơ bản là hồng và trắng, trắng thì hiếm hơn. Ban đầu, vườn sen của ông Điệp chỉ có giống sen cung đình hồng. Rất ngẫu nhiên, năm 2017, vườn sen xuất hiện 1 bông hoa trắng viền hồng, sau đó chủ nhân khu vườn đã nhân giống được 4 chậu sen trắng viền hồng. 

Những bông sen trắng viền hồng rực rỡ bung nở bên góc uống trà của chủ nhân khu vườn

Thường thì một vụ sen bắt đầu từ tháng 5 và kéo dài đến cuối tháng 9 mùa thu. Sen cung đình cũng không nằm ngoài quy luật ấy. Nếu cấy sớm thì đầu tháng 5 sen nở, nếu muộn thì đến đầu tháng 6 mới nở hoa, nhưng thường thì cuối tháng 9 là sen tàn. Vì quá yêu sen nên ông Điệp còn ấp ủ kế hoạch trồng thêm một vụ… sen chiêm.

“Năm 2016, sau khi có 2 chậu sen tàn sớm, tôi mới tách củ ra và trồng vào một chậu khác, kỳ lạ là hơn 1 tháng sau, chậu sen đó lại ra hoa tiếp. Tôi gọi vui đó là sen chiêm. Tức là sau khi sen tàn lứa thứ nhất sẽ tách ra, trồng lại thì đến cuối mùa, sen lại bắt đầu nở hoa, và có thể có 1 vụ sen nữa. Như vậy là một năm có thể có đến 2 vụ sen, tôi đang nghiên cứu để làm sao gần đến Tết vẫn có sen cung đình” – ông Tạ Hồng Điệp cho biết.

Yêu sen và ấp ủ trồng sen trong vườn nhà từ lâu, nhưng phải đến 1.6.2017, thời điểm ông Tạ Hồng Điệp nghỉ hưu thì vườn sen mới bắt đầu mở cửa chào đón mọi người đến tham quan, ngắm sen, chụp ảnh, uống trà và đàm đạo với chủ nhân…

Ông Tạ Hồng Điệp, chủ nhân vườn sen cung đình 

Cũng theo ông Điệp, từ khi mở cửa, vườn sen đã thu hút đông đảo khách tham quan, ngắm hoa, thưởng trà, phần lớn là những người yêu sen, người nước ngoài và đặc biệt là các nhiếp ảnh gia. “Tôi nhớ nhất là nhiếp ảnh gia Đức Thành, người đã lặn lội từ trong Đồng Hới, Quảng Bình ra đây lăn lê bò toài giữa trưa nắng để chụp sen.”

Khu vườn là nơi lui tới của nhiều nhiếp ảnh gia 

Một buổi ngâm thơ tại vườn sen cung đình. Ảnh: Lê Thanh Bình

Những ngày tháng 6 này đúng vào thời điểm sen cung đình bung nở rực rỡ nhất. Hãy lên kế hoạch ghé thăm “khu vườn yên tĩnh” của ông Tạ Hồng Điệp để hòa mình vào “lãnh địa của sen”, cảm nhận trọn vẹn cái chất quê mộc mạc mà thanh tao ấy.

Anh Vũ/ Vietnam Journey