Văn hóa

Nghệ nhân Chapi

07:41 - 04/05/2019
Tôi mong ước được đưa tiếng đàn Chapi của đồng bào Raglai Ninh Thuận đến với các dân tộc anh em trong cả nước.

Ông Chamaléa Âu là nghệ nhân duy nhất ở xã Ma Nới, huyện Ninh Sơn biết chế tác và biểu diễn  nhạc cụ Chapi một cách tài hoa. Khúc tre gai già vàng óng của núi rừng được ông thổi hồn, tạo thành âm thanh quyến rũ, làm xao động lòng người. Có lẽ Chapi là nhạc cụ đơn giản nhất nhưng có sức lan tỏa mãnh liệt trong đời sống tinh thần của đồng bào Raglai Ninh Thuận.

Cây đàn Chapi do nghệ nhân Chamaleá Âu chế tác

Thấy có khách từ miền xuôi lên thăm, ông Chamaléa Âu tự tay pha trà nóng đưa ra mời. Tấm lòng người Raglai rộng mở, ông thân mật tiếp chuyện với chúng tôi trong căn nhà xây dựng khang trang ở đầu thôn Do. Chamaléa Âu đã qua gần sáu mươi mùa rẫy, nhưng bước đi dáng dứng lanh lợi như con nai, con sóc giữa rừng già Ma Nới. Bàn tay của ông sần sùi chắc nịch như cây lim, cây mấu. Có lẽ cuộc sống nương rẫy trên núi cao, với tâm hồn phóng khoáng cùng gió núi, hương rừng đã tạo cho ông có sức vóc khỏe mạnh. Tôi rất mê phong cách biểu diễn đàn Chapi rất hồn nhiên của ông. Khuôn mặt sạm nắng, râu  tua tủa, nụ cười hồn hậu gửi lòng theo tiếng đàn bập bùng hòa quyện cùng tiếng nước sông Do.

Thời trai trẻ, Chamaléa Âu đã từng là Bộ đội Cụ Hồ đánh giặc bảo vệ bản làng trên vùng chiến khu Anh Dũng. Khi đất nước thanh bình, ông phục viên trở về với núi rừng Ma Nới làm rẫy nuôi con. Sống giữa vùng nương rẫy mênh mông, nhìn thấy cây bắp trổ cờ, cây lúa đơm bông, lòng ông da diết nhớ tiếng đàn Chapi. Hồi nhỏ, ông được người cậu ruột là Chamaléa Lư hướng dẫn làm đàn và đánh đàn Chapi. Tiếng đàn Chapi đã từng theo ông suốt thời gian dài trong kháng chiến, cho đến ngày giải phóng rồi trở về làng quyết tâm khôi phục nhạc cụ Chapi. Ông lặng lẽ tìm cây tre gai già cao vút giữa đại ngàn đưa về phơi thật khô rồi tỉ mỉ chế tác đàn Chapi. Chỉ vào cây đàn Chapi bén hơi tay “lên nước” vàng óng, ông cho biết kỹ thuật làm đàn tuy không khó nhưng đòi hỏi nghệ nhân phải hết lòng đam mê và chịu khó với công việc.

Người làm đàn Chapi phải lên núi cao tìm được cây tre già không tì vết, đường kính phải đạt khoảng 7-8 cm, mỗi lóng tre phải dài 40 cm. Cây tre để trong bóng râm mát khoảng hai tháng cho thiệt khô mới đưa ra làm đàn. Nghệ nhân dùng cây mác thiệt nhọn khoét vào cật tre bật lên thành 8 dây, mỗi dây cách nhau khoảng 2 cm. Đặt chốt tre nhỏ ở hai đầu dây nâng cao hơn thân đàn. Vót mảnh tre cật rộng bằng đầu ngón tay cái khoét rảnh nối từng cặp dây lại với nhau. Ở hai đầu thân đàn dùng dây mấu bện chặt có nhiệm vụ giữ căng dây đàn. Dùng dùi lửa khoét thủng hai mắc tre tạo âm vang cho thân đàn. Sau khi cây đàn nên hình nên dáng thì nghệ nhân phải biết cân chỉnh cho tiếng đàn Chapi có hồn . Khi đánh lên thì "lời ăn tiếng nói" của nó mới đi qua tai rồi ở lại mãi với lòng người.

Nghệ nhân Chamaléa Âu biểu diễn đàn Chapi

Nghệ nhân Chamaléa Âu biểu diễn thành thạo nhiều loại nhạc cụ truyền thống của đồng bào Raglai: Chapi, mã la, khèn bầu, tù và. Nhưng tiếng đàn Chapi độc đáo của ông đã để lại ấn tượng sâu sắc cho người thưởng ngoạn. Bàn tay sần sùi của ông lướt khoan thai trên bốn phím đàn, người nghe tưởng chừng có tiếng tự tình của đôi lứa yêu nhau; tiếng thác đổ mưa nguồn; tiếng các loài chim reo vang giữa núi đồi; lời mời chào thân mật của bản làng trong những mùa lễ ăn đầu lúa… Nghệ nhân Chamléa Âu đã từng “xuống núi” mang theo đàn Chapi ra tận Thủ đô Hà Nội biểu diễn chào mừng Đại hội đại biểu các dân tộc thiểu số toàn quốc lần thứ nhất, tháng 5-2010. Trong dịp mừng xuân Tân Mão- 2011, ông được Bảo tàng Dân tộc Việt Nam mời ra Hà Nội tham gia hoạt động bảo tồn và phát huy di sản văn hóa dân gian. Tiếng đàn Chapi của đồng bào Raglai Ninh Thuận được công chúng Thủ đô nhiệt liệt đón nhận. Nghệ nhân Chamaléa Âu nhận được giấy khen tưởng thưởng của Giám đốc Bảo tàng Dân tộc Việt Nam.

 “Tôi rất biết ơn Nhạc sĩ Trần Tiến. Bài hát "Giấc mơ Chapi" của ông đã nói đúng bụng, đúng dạ đồng bào Raglai Ninh Thuận. Tôi cố gắng chế tác, biểu diễn và truyền nghề làm đàn Chapi cho con cháu bản làng. Cây đàn Chapi rất gọn nhẹ nếu du khách đến thăm Ninh Thuận có nhu cầu làm quà lưu niệm, tôi cũng sẵn sàng phục vụ. Tôi mong được đưa tiếng đàn Chapi của đồng bào Raglai Ninh Thuận đến với các dân tộc anh em trong cả nước”, nghệ nhân Chamaléa Âu bày tỏ ước mong.

Thái Sơn Ngọc/ baoninhthuan.com.vn


Tỉnh thành Ninh Thuận

Ninh Thuận
Ninh Thuận là điểm đến hấp dẫn với nền văn hóa Chăm đậm đà bản sắc và những vẻ đẹp thiên nhiên độc đáo.

Điểm đến Ninh Thuận Xem thêm

Mũi Dinh
Mũi Dinh - “cung đường ven biển đẹp nhất Việt Nam”.
Hang Rái
Ninh Thuận được thiên nhiên ban tặng nhiều món quà, một trong số đó là Hang Rái.
Vịnh Vĩnh Hy
Vịnh Vĩnh Hy của tỉnh Ninh Thuận là một trong bốn vịnh biển đẹp nhất Việt Nam.
Mê hoặc san hô Hòn Đỏ
Ninh Thuận, mảnh đất đầy nắng và gió này mang một vẻ đẹp gai góc, độc đáo rất riêng, đăc biệt là thế giới san hô ở Hòn Đỏ huyền...
Ninh Thuận: Cùng bé trải nghiệm thú vị vào mùa hè tại bãi rùa đẻ
Bãi Rùa đẻ là một trong những địa chỉ được nhiều du khách thích khám phá và tìm hiểu thiên nhiên tìm đến, đây là nơi duy nhất...
Cuối tuần về Ninh Thuận ngắm thác Chaper
Như mái tóc của một nàng sơn nữ trải dài trên những phiến đá, thác Chaper đã vẽ nên bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp giữa vùng đất...
Tháp Po Klong Garai – Điểm đến hấp hẫn của Ninh Thuận
Di tích Quốc gia đặc biệt tháp Po Klong Garai ở phường Đô Vinh, thành phố Phan Rang – Tháp Chàm (Ninh Thuận) là một trong những...
Ninh Thuận đẹp hút hồn với cánh đồng điện gió
Ninh Thuận không chỉ được ví như cô gái với vẻ đẹp kiều diễm, kiêu sa với biển xanh - cát trắng - nắng vàng. Khi nhắc tới Ninh...
Ghé thăm công viên đá đẹp kỳ vĩ với muôn góc "sống ảo" ở Ninh Thuận
Ninh Thuận lại có thêm địa điểm "sống ảo" mới đẹp "thần sầu", không đâu khác đó chính là công viên đá. Đây thực chất là bãi đá tự...

Ẩm thực Ninh Thuận Xem thêm

Chè rong câu - Món ngon giải nhiệt ngày hè oi bức
Rong câu chân vịt là loại rong tự nhiên ở vùng biển Vĩnh Hy, chúng sống bám trên rặng đá san hô tận sâu dưới biển, người dân phải...
Thịt cừu - món đặc sản mới của Ninh Thuận
Những món ăn từ thịt cừu trước đây chỉ có thể thưởng thức khi ra nước ngoài, giờ đây đã có trong các quán ăn ở Ninh...

Trải nghiệm Ninh Thuận Xem thêm

Giữ cho Vườn quốc gia Núi Chúa thêm xuân và hấp dẫn du khách
Không chỉ chú trọng bảo tồn sự đa dạng sinh học rừng và biển, Vườn quốc gia Núi Chúa (tỉnh Ninh Thuận) còn khai thác các lợi thế...
Tà Năng – Phan Dũng du ký
Tà Năng – Phan Dũng đẹp theo cách nhìn của mỗi người, và ở mỗi mùa trekking, nơi đây đều có sức hấp dẫn riêng biệt.
Trekking chinh phục suối Lồ Ô – Đỉnh Đá Đỏ (Ninh Thuận)
Nếu bạn là người ưa thích các cung trekking, hãy thêm điểm đến Núi Chúa vào bộ sưu tập du lịch của mình nhé.
Trải nghiệm cung đường ven biển Ninh Thuận đẹp nhất Việt Nam
Ninh Thuận, vùng đất của nắng, gió, với vẻ đẹp hoang sơ và thơ mộng. Đến Ninh Thuận du khách không chỉ khám phá du lịch biển, du...
Han Sara cũng đã "đếm cừu" rồi, chỉ còn đợi bạn nữa thôi!
Nếu lỡ mê mẩn những thước phim xinh đẹp trong MV "Đếm cừu" của Han Sara mà không có cơ hội đến Jeju thì bạn cũng đừng vội buồn,...
Trải nghiệm Tour Cồn Cát Mũi Dinh - Vịnh Vĩnh Hy - KDL Hang Rái - Vườn nho Thái An - Tháp Poklong Garai hấp dẫn
Ninh Thuận là tỉnh duyên hải Nam Trung Bộ có nhiều thắng cảnh đẹp nổi tiếng như Đèo Ngoạn Mục, bãi biển Ninh Chữ, vịnh Vĩnh Hy,...
Về miền sa thảo, “trái tim” của thiên đường du lịch Ninh Thuận
“Đến Phan Rang – Tháp Chàm ngẫu hứng nhưng lại dành thêm 2 ngày hít căng lồng ngực cái gió, cái nắng và thu trọn vào trí nhớ vẻ...
5 điểm ngắm san hô đẹp nhất Việt Nam, nhất định phải khám phá một lần trong đời
Nhiều vùng biển Việt Nam như: Nha Trang, Phú Quốc, Côn Đảo… sở hữu những rạn san hô nhiều màu sắc, chủng loại, là điểm đến yêu...

Cẩm nang du lịch Ninh Thuận Xem thêm

Cánh đồng hoa thì là:  Điểm đến hấp dẫn dịp 8/3 ở Ninh Thuận
Ninh Thuận, miền đất khô cằn sỏi đá, có một cánh đồng hoa thì là đang nở rộ vàng ươm với hương thơm ngát khiến du khách không...
Những điểm check-in "sống ảo" đẹp nhất ở Ninh Thuận
Là tỉnh thuộc khu vực duyên hải Nam Trung Bộ, Ninh Thuận luôn khiến du khách mê mẩn bởi khung cảnh thiên nhiên lãng mạn, đẹp tựa...
Chơi gì trong 3 ngày vi vu Khánh Hòa - Ninh Thuận?
Với vị trí địa lý gần nhau cùng nhiều điểm vui chơi, giải trí hấp dẫn, Khánh Hòa - Ninh Thuận là gợi ý lý tưởng cho kỳ nghỉ ngắn...
Sổ tay trọn bộ kinh nghiệm du lịch Ninh Thuận
“Du lịch Ninh Thuận có gì ngoài nắng, gió và biển?” Nếu đã từng hỏi câu như thế thì câu trả lời có thể sẽ khiến du khách bất ngờ...
Ninh Chữ: Thiên đường trải nghiệm không đâu có
Nằm ngay vị trí trung tâm quy hoạch khu du lịch Quốc gia, Ninh Chữ là điểm đến quốc tế hàng đầu tại Việt Nam cho du khách đam mê...
Những “đặc sản” giúp biển Ninh Chữ nổi tiếng
Ninh Chữ (Ninh Thuận) đang ngày càng quen thuộc với tín đồ du lịch Việt trong khoảng 2 năm gần đây. Thế nhưng, thật thú vị khi...
3 điểm check-in "sống ảo" mới toanh cho team cuồng chân ở Ninh Thuận
Cánh đồng điện gió, phim trường Du Long, Mũi Dinh là những điểm đến mới nổi, có phong cảnh đẹp và chụp ảnh "sống ảo" ở Ninh...
Có gì ở vùng đất Ninh Thuận “gió như phang, nắng như rang“
Vịnh biển xanh ngắt kề bên sa mạc, vườn nho ngọt mát dưới chân tháp chàm trầm mặc... Đó là những đặc sản của Ninh Thuận, một vùng...
Ninh Thuận: Những điểm cắm trại lý tưởng
Giữa những bộn bề và lo toan của cuộc sống, giữa những con phố tấp nập xe cộ. Không ít người cảm thấy ngột ngạt và muốn lựa chọn...