Văn hóa

Nơi “hồi sinh” nghề dệt thổ cẩm của người Dao Tiền

17:51 - 25/02/2020
Nghề dệt thổ cẩm đã gắn liền với cuộc sống của đồng bào Dao Tiền ở Cao Bằng. Đây là nghề không chỉ đơn thuần dệt ra những mảnh vải đẹp, trang phục truyền thống sử dụng trong cuộc sống và sinh hoạt mà còn chứa đựng văn hóa của người Dao Tiền.

Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân, đã có giai đoạn nghề dệt thổ cẩm đứng trước nguy cơ mai một, thất truyền. Để khôi phục, gìn giữ nghề, chính quyền và người dân tại xã Hoa Thám (Nguyên Bình) đã có nhiều nỗ lực phát huy hiệu quả nghề dệt, tạo sinh kế bền vững cho người dân.

Thành viên Xưởng thêu thổ cẩm xóm Nà Chắn, xã Hoa Thám (Nguyên Bình) mang các sản phẩm thổ cẩm trưng bày, giới thiệu và tiêu thụ tại phố đi bộ Kim Đồng (Thành phố).

THĂNG TRẦM GÌN GIỮ NGHỀ DỆT

Làm quen với nghề từ khi mới 6, 7 tuổi, dệt thổ cẩm không chỉ là một nghề tạo thu nhập mà còn là nơi gửi gắm tâm tình của người Dao Tiền. Thông qua màu sắc, họa tiết trên nền vải, phụ nữ Dao Tiền đã dệt nên những mảnh vải thổ cẩm để may quần áo, khăn và các vật dụng trong gia đình, như: chăn, địu, tấm trải gối, trải giường… rất đẹp mắt, tinh tế và ẩn chứa nhiều nét văn hóa truyền thống. Do đó, nghề dệt thổ cẩm được coi là “hồn cốt” tạo nên bản sắc đặc trưng của người Dao Tiền.

Tuy nhiên, trước những đổi thay của đời sống và nền kinh tế thị trường, nghề dệt thổ cẩm cũng không tránh khỏi bị ảnh hưởng và nguy cơ mai một, thất truyền. Để gìn giữ, phát triển nghề dệt thổ cẩm của người Dao Tiền, năm 2012, Trung tâm Phát triển cộng đồng Cao Bằng (DECEN) phối hợp với Công ty TNHH một thành viên Đại An (Thành phố) thành lập Tổ sản xuất thêu thổ cẩm dân tộc Dao ở xóm Nà Chắn - Thang Coỏng, xã Hoa Thám gồm 17 thành viên. Tổ được hỗ trợ 20 triệu đồng mua vải, đay, chỉ thêu...; hỗ trợ 50% kinh phí mua 4 máy khâu, 1 máy vắt sổ, 1 bàn là; được tập huấn cách thêu, cách xây dựng kế hoạch...

Từ những tấm vải thổ cẩm truyền thống chủ yếu dùng để phục vụ  sinh hoạt, sản phẩm của chị em phụ nữ ở đây trở thành hàng hóa được quảng bá rộng rãi tới các vùng, miền và du khách nước ngoài. Hằng năm, vào trung tuần tháng 11, Tổ sản xuất thêu thổ cẩm cử 1, 2 thành viên cùng Trung tâm Phát triển cộng đồng Cao Bằng mang sản phẩm đi quảng bá tại Hội chợ Thương mại, triển lãm tại Thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội...

Đến năm 2014, khi dự án kết thúc, do không duy trì được nguồn cung cấp nguyên vật liệu và tìm đối tác đặt hàng để có đầu ra ổn định… nên Tổ sản xuất thêu thổ cẩm ngừng hoạt động, ảnh hưởng đến việc duy trì nghề truyền thống của địa phương.

Thành viên Xưởng thêu thổ cẩm xóm Nà Chắn, xã Hoa Thám (Nguyên Bình) dạy nghề cho thế hệ trẻ.

Nhớ lại thời điểm đó, bà Đặng Thị Diệu, xóm Nà Chắn, từng là thành viên của Tổ sản xuất thêu thổ cẩm cho biết: Nghề dệt thổ cẩm thu hút và giải quyết việc làm cho một lượng lớn lao động nông thôn, góp phần nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống cho đồng bào. Nhưng những năm gần đây, nghề dệt truyền thống đang dần bị mai một, hoặc nếu còn cũng chỉ tồn tại một cách “lay lắt”.

Để hoàn thành một chiếc váy thổ cẩm nhanh nhất phải mất một tuần, trong khi đó quần áo trên thị trường có bán sẵn, chỉ cần bỏ ra một khoản tiền vừa phải là mua được. Công làm nghề dệt thổ cẩm quá thấp so với làm các nghề khác nên con cháu trong gia đình không còn hào hứng theo nghề. Dù biết nghề truyền thống của cha ông truyền lại bỏ thì không được, nhưng để sống với nghề rất khó. Trước đây dệt thổ cẩm là nghề chính nhưng nay đành chuyển thành nghề phụ của gia đình...

NỖ LỰC “HỒI SINH” TINH HOA CỦA NGƯỜI DAO TIỀN

Trước thực trạng trên, việc bảo tồn, phát huy nghề dệt thổ cẩm truyền thống của người Dao Tiền trên địa bàn xã Hoa Thám là vấn đề được các cấp chính quyền quan tâm. Theo đó, nhiều giải pháp được đưa ra để đồng bào Dao Tiền sống được với nghề, yên tâm bám nghề. Chủ tịch UBND xã Hoa Thám Hoàng Tòn Sao cho biết: Xã đã chỉ đạo các tổ chức, đoàn thể, nòng cốt là Hội Phụ nữ xã tuyên truyền, vận động bà con trong các xóm khôi phục nghề dệt truyền thống. Để bà con có vốn sản xuất, xã chủ động đề xuất với cấp ủy, chính quyền huyện và huy động các nguồn lực để tạo điều kiện cho các tổ chức, cá nhân vay vốn mua nguyên liệu đầu tư, khôi phục lại nghề dệt thổ cẩm truyền thống. Năm 2017, UBND xã quyết định thành lập Xưởng thêu thổ cẩm xóm Nà Chắn, giới thiệu các sản phẩm đến người tiêu dùng.

Với vai trò Tổ trưởng của Xưởng thêu, chị Triệu Thị Ním chia sẻ: Nhờ sự hỗ trợ của chính quyền địa phương, đến nay Xưởng thêu có 17 thành viên tham gia và sản xuất ổn định. Các thành viên của Xưởng thêu ngoài việc tạo ra sản phẩm thổ cẩm truyền thống còn là những nghệ nhân tâm huyết luôn sẵn sàng truyền dạy cho thế hệ trẻ học nghề. Mong các tổ chức, doanh nghiệp hỗ trợ để mô hình Xưởng thêu thổ cẩm của xóm Nà Chắn phát triển, gắn với khai thác những tiềm năng, lợi thế du lịch để bà con tiếp tục phát triển nghề dệt hiệu quả.

Điều đáng ghi nhận từ khi Xưởng thêu được thành lập, không khí sản xuất thổ cẩm trên địa bàn ngày càng phát triển, xưởng cử một số chị em đi các nơi có nghề dệt thổ cẩm nổi tiếng để học hỏi. Sau những lần đi tham quan, học hỏi từ các địa phương trong và ngoài tỉnh, chị em đã sáng tạo nên những mẫu mã mới, cách làm mới, như: móc chìa khóa, khăn trải bàn, ba lô, túi đựng điện thoại…; vì thế sản phẩm làm ra ngày càng nhiều, mẫu mã đa dạng được người tiêu dùng ưa thích.

Các thành viên trong Xưởng thêu rất năng động, hằng tháng tổ chức đến các điểm di tích, danh lam thắng cảnh trong tỉnh hoặc tuyến phố đi bộ Kim Đồng (Thành phố) để trưng bày, giới thiệu và bán sản phẩm. Năm 2018, xưởng được chọn làm đối tác trong tuyến du lịch cụm phía Tây “Khám phá Phja Oắc - vùng núi của những đổi thay” huyện Nguyên Bình, khi có du khách đến tham quan, các thành viên luôn nhiệt tình hướng dẫn, giới thiệu về nét văn hóa đặc sắc, kỹ năng, nghệ thuật làm trang phục truyền thống và dệt thổ cẩm của dân tộc Dao Tiền với du khách.

Du khách lựa chọn sản phẩm thổ cẩm tại Xưởng thêu thổ cẩm xóm Nà Chắn, xã Hoa Thám (Nguyên Bình).

Theo Chủ tịch UBND huyện Nguyên Bình Nông Quốc Hùng, để phát huy nghề dệt thổ cẩm truyền thống của người Dao Tiền, huyện xây dựng kế hoạch, tổ chức tuyên truyền đến các xóm, xã còn lưu giữ những nét văn hóa thêu thổ cẩm thành lập các tổ, nhóm sở thích. Xưởng thêu thổ cẩm xóm Nà Chắn được thành lập, duy trì hoạt động hiệu quả đã và đang góp phần “hồi sinh” nghề dệt thổ cẩm truyền thống, tạo thêm thu nhập cho đồng bào.

Việc phát triển nghề dệt thổ cẩm truyền thống trong thời gian gần đây đang có nhiều triển vọng và đi đúng hướng, ngày càng có thêm nhiều người tâm huyết với nghề, góp phần tạo việc làm và tăng thu nhập cho người dân. Hiện, huyện tiếp tục hoàn thiện kế hoạch phát triển nghề truyền thống gắn với du lịch cộng đồng để tạo sự đột phá và nâng cao mức sống cho người dân.                     

Xuân Lam/báo Cao Bằng

Tỉnh thành Cao Bằng

Cao Bằng
Cao Bằng nổi tiếng có địa hình đa dạng và sông suối dày đặc.

Điểm đến Cao Bằng Xem thêm

Động Ngườm Ngao
Khám phá hang động 300 triệu năm tuổi với những khối thạch nhũ và cột đá muôn hình vạn trạng.
Thác Bản Giốc
Thác Bản Giốc là thác nước hùng vĩ và đẹp nhất của Việt Nam, được ví như “tiên cảnh giữa núi rừng” Cao Bằng.
Theo chân “phượt thủ” khám phá đèo 14 tầng nổi tiếng bậc nhất ở Cao Bằng
Đèo nằm trên quốc lộ 4A đoạn nối từ xã Xuân Trường đến trung tâm huyện biên giới Bảo Lạc, dài khoảng 2,5 km. Đây là cung đường...
Khu di tích rừng Trần Hưng Đạo – Địa chỉ đỏ trên hành trình về nguồn
Khu di tích quốc gia đặc biệt rừng Trần Hưng Đạo nằm dưới chân núi Slam Cao thuộc địa bàn 2 xã Tam Kim, Hoa Thám (huyện Nguyên...
Chùa Phật tích Trúc Lâm Bản Giốc – Chốn linh tự thiêng liêng nơi núi rừng biên cương Tổ quốc
Chùa Phật Tích Trúc Lâm Bản Giốc tọa lạc tại xã Đàm Thủy, huyện Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng. Đây là ngôi chùa đầu tiên được xây...
Mùa gặt bên dòng Quây Sơn
Cảnh sắc non cao nước biếc ở nhiều vùng đất của Cao Bằng hòa quyện cùng những cánh đồng lúa chín vàng tạo nên bức tranh thiên...
Vườn Quốc gia Phja Oắc - Phja Đén - vùng núi của những đổi thay
Nằm trong Công viên địa chất Toàn cầu UNESCO Non nước Cao Bằng, Vườn Quốc gia Phja Oắc - Phja Đén (hay còn gọi là Phia Oắc - Phia...
Con đèo 14 khúc cua tay áo hùng vỹ bậc nhất vùng núi Đông Bắc
Dài khoảng 2,5 km, cung đường qua đèo Mẻ Pja (Cao Bằng) là một trong những tuyến giao thông quanh co hùng vỹ bậc nhất khu vực...
“Kiệt tác” động Ngườm Ngao
Động Ngườm Ngao có chiều dài 2.144m, trong lòng núi đá ở bản Gun, xã Đàm Thủy, huyện Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng, cách thác Bản...

Ẩm thực Cao Bằng Xem thêm

Bánh dày - lễ vật trong cưới hỏi của người Tày
Tại Việt Nam, nghi thức cưới hỏi ở mỗi vùng miền, mỗi dân tộc đều có những nét riêng, mang bản sắc văn hóa độc đáo. Đối với người...
Mác kham - Món ăn vặt vừa có vị độc đáo vừa có lợi cho sức khỏe
Mác kham (còn gọi là me rừng) - loại cây mọc tự nhiên ở các vùng rừng núi phía Bắc ở nước ta, trong đó có Cao Bằng. Quả mác kham...
Các món bánh dân dã ở Cao Bằng
Bánh coóng phù, bánh ngô non, bánh cao chằng, bánh khẩu sli Nà Giàng là những món bánh dân dã ở Cao Bằng.
Hấp dẫn đặc sản bún ngũ sắc tại Cao Bằng
Những sắc màu rực rỡ và không khí rộn ràng biến những xưởng sản xuất bún ngũ sắc thành một điểm tham quan độc đáo tại thành phố...
Thứ xôi từ quả rừng gây 'sốt' giữa thủ đô
Xôi trám ăn rất bùi, ngậy mà không ngấy. Vào mùa trám, món xôi trám đen thường được lựa chọn trong thực đơn của cỗ cưới, đám...
Ngọt thơm bánh cuốn canh "nước non Cao Bằng"
Thay vì nước chấm pha mắm, bánh cuốn Cao Bằng ăn với nước xương ninh thơm thơm vị ớt cùng măng ngâm mắc mật nên còn gọi là “bánh...
9 đặc sản phải thử ở quê hương Hoa hậu Lương Thùy Linh
Tân Hoa hậu Thế giới Việt Nam 2019 đến từ Cao Bằng, nơi có nhiều món ăn ngon, lạ mà bạn nên thử một lần trong đời.
Bánh cuốn Cao Bằng có gì hấp dẫn?
Bánh cuốn là một trong những món ăn nổi tiếng của ẩm thực Việt Nam, nhất là khu vực phía Bắc. Nếu như người dân, du khách trong...
“Pẻng đổng” - Món ăn của người Tày ở chợ vùng biên
Tại chợ phiên miền biên viễn xóm Bản Rạ, xã Đàm Thủy (Trùng Khánh) có nhiều món ăn mang đặc trưng của vùng đất này. Trong đó có...

Trải nghiệm Cao Bằng Xem thêm

Ngắm vẻ đẹp Di tích quốc gia Mắt Thần núi (Cao Bằng)
“Mắt Thần núi”, "Núi Thủng" hay "Núi Mắt Rồng" là những tên gọi khác nhau của một danh thắng độc đáo, hứa hẹn là điểm đến lý...
Bay dù lượn chiêm ngưỡng di sản Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Non nước Cao Bằng
Từ ngày 13-14/11/2021, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Cao Bằng phối hợp với Hội Dù lượn thành phố Hà Nội khảo sát điểm bay...
Theo chân người Dao Tiền thu hoạch tổ ong rừng khổng lồ
Những tổ ong rừng khổng lồ là nguồn cung cấp sáp, dùng trang trí trang phục truyền thống. Đây là nét văn hóa độc đáo của người...
Pác Bó vào xuân
Những mô hình kinh tế cho thu nhập hàng trăm triệu đồng, những con đường thảm bê tông sạch sẽ, những ngôi nhà khang trang, những...
Khám phá nghề làm hương truyền thống của người Nùng ở Cao Bằng
Hàng năm, cứ dịp cận Tết Nguyên đán, người Nùng ở xóm Phia Thắp (xã Quốc Dân, huyện Quảng Uyên, tỉnh Cao Bằng) dọn sạch gốc rạ,...
Non nước Cao Bằng - Điểm hẹn mùa thu
Mùa thu, đến với Cao Bằng bạn sẽ được ngắm Thác Bản Giốc ào ạt nước, động Ngườm Ngao lấp lánh ánh vàng và đi dạo trong khu du...
Du Xuân non nước Cao Bằng
Cao Bằng, tỉnh miền núi biên giới Đông Bắc có diện tích tự nhiên 6.703,42 km2, diện tích núi rừng chiếm hơn 90%, là cao nguyên đá...
Trải nghiệm du lịch cộng đồng xóm Hoài Khao
Nằm trong quần thể khu du lịch sinh thái Phja Oắc, Phja Đén, huyện Nguyên Bình, xóm Hoài Khao có 100% dân tộc Dao Tiền sinh sống....
Nhộn nhịp phố đi bộ và chợ ẩm thực phố núi Cao Bằng
Theo đoàn khách du lịch từ Hà Nội, chúng tôi được hòa mình vào không khí nhộn nhịp của phố đi bộ Kim Đồng và...

Cẩm nang du lịch Cao Bằng Xem thêm

8 con đèo miền Bắc hút hồn dân du lịch bụi
Những con đèo miền Bắc gây ấn tượng bằng những khúc tay áo liên tục cùng cảnh quan hùng vỹ.
Những danh thắng nổi tiếng nhất Cao Bằng
“Nàng về nuôi cái cùng con/ Để anh đi trảy nước non Cao Bằng”. Chỉ một câu ca dao mà đã nói lên vẻ đẹp mê đắm của Cao...
Ngao du vùng nước non Cao Bằng
Ở Cao Bằng, mỗi mùa lại có một vẻ đẹp riêng và mùa thu, đường lên Cao Bằng dường như xanh nhất trong năm. Trải từ những ngọn núi...
Lên Cao Bằng, nhất định không thể bỏ qua những điểm du lịch này
Cao Bằng nổi tiếng với những điểm du lịch hoang sơ nhưng cũng không kém phần hùng vĩ. Có dịp đến Cao Bằng, du khách không nên bỏ...
Những "Tuyệt tình cốc" hút hồn giới trẻ Việt
Không chỉ Đà Lạt, Lâm Đồng có Tuyệt tình cốc, mà Việt Nam còn rất nhiều nơi có hồ nước xanh lung linh, phù hợp cho các bạn trẻ...

Khách sạn Cao Bằng Xem thêm

Những khách sạn “ngon - bổ - rẻ” ở Cao Bằng
Hành trình khám phá Cao Bằng sẽ trọn vẹn hơn nếu tìm được những khách sạn “ngon-bổ-rẻ”.