Nhà văn bia tưởng niệm

Chị Lò Thị Muốn - thuyết minh viên khu di tích Quốc gia - Địa điểm lưu niệm Trung đoàn 52 Tây Tiến cho biết, trung đoàn 52 Tây Tiến được thành lập vào năm 1947 có nhiệm vụ phối hợp với quân đội Lào bảo vệ vững chắc vùng biên giới của Tổ quốc. Chiến sỹ của đoàn Tây Tiến phần đông là học sinh, sinh viên Hà Nội đang ngồi trên ghế nhà trường. Khi đất nước có giặc ngoại xâm, họ rời tay bút, rời mái trường thân yêu, tự nguyện ghi tên, cầm súng ra chiến trường. Địa bàn hoạt động của đoàn Tây Tiến khá rộng, chủ yếu là các tỉnh vùng cao Tây Bắc như Hòa Bình, Sơn La, Lai Châu, Thanh Hóa…, chiến đấu trong điều kiện vô cùng khó khăn, thiếu thốn. 

Tháng 6/1949, Trung đoàn 52 Tây Tiến đổi tên thành Trung đoàn 12 thuộc Liên khu III. Đến năm 1951, khi Sư đoàn 320 được thành lập, Trung đoàn Tây Tiến trở thành một trong ba Trung đoàn của Sư đoàn này. Trong kháng chiến chống Pháp, đoàn quân Tây Tiến đã vượt qua mọi khó khăn về điều kiện chiến đấu, địa hình, lập nên nhiều chiến công vang dội. Trung đoàn đã vinh dự được tặng cờ “Quyết chiến, chiến thắng” của Chủ tịch Hồ Chí Minh và được mang tên truyền thống đoàn Đông Biên. Trung đoàn được tặng 8 Huân chương Quân công và 218 huân chương các loại.

Tượng bán thân Nhà thơ Quang Dũng

Được xây dựng vào năm 2006 tại đồi Nà Bó, tiểu khu 12, thị trấn Mộc Châu, Sơn La và được trùng tu, tôn tạo vào tháng 3/2015, Khu di tích Quốc gia - Địa điểm lưu niệm Trung đoàn 52 Tây Tiến được Bộ VHTTDL công nhận là di tích cấp quốc gia năm 2016.  Khu di tích được thiết kế dựa theo ý tưởng của bài thơ “Tây Tiến” của nhà thơ Quang Dũng (một chiến sỹ của Trung đoàn). Với diện tích 5.000 m2, quần thể khu di tích gồm 7 hạng mục như khu nhà truyền thống, 5 bức phù điêu, đài tưởng niệm, Bia ghi danh chiến sỹ Tây Tiến, khu hoài niệm, đài vọng tưởng. Mỗi hạng mục trong khu di tích là một câu chuyện, một kỷ niệm, một chiến công gắn với đoàn quân Tây Tiến.

Khách tham quan nghe giới thiệu tại Khu trưng bày

Theo sự hướng dẫn, điểm đến đầu tiên đối với du khách là Nhà truyền thống được thiết kế theo kiểu nhà sàn dân tộc Tây Bắc. Không gian trưng bày chia thành 3 phần: Không gian Đại tướng Võ Nguyên Giáp; “Tây Tiến một thời và mãi mãi” giới thiệu hình ảnh và các kỷ vật của Trung đoàn Tây Tiến xưa và nay tiêu biểu như đèn, áo trấn thủ, giấy chứng minh của nhà thơ Quang Dũng; “Tây Tiến hào hùng và tài hoa”, là không gian tái hiện lại hình ảnh của người lính Tây Tiến năm xưa, tiêu biểu là những sáng tác trong những năm tháng kháng chiến gian khổ với nhiều tác phẩm sống mãi với thời gian: Bức tranh “Nuôi giấu thương binh” của họa sỹ Quang Thọ; chân dung nhạc sỹ Doãn Quang Thái tác giả của các khúc “Vì nhân dân quên mình”; tượng bán thân của nhà thơ Quang Dũng cùng bài thơ “Tây Tiến”…

Các hiện vật trưng bày tại Nhà truyền thống

Rời nhà truyền thống, du khách đi theo 52 bậc đá là tên gọi của Trung đoàn 52; bậc đá được thiết kế có đoạn thẳng vút, có đoạn uốn lượn tượng trưng cho chặng đường hành quân của Trung đoàn Tây Tiến năm xưa với những dốc cao, vực sâu vô cùng hiểm trở. Năm bức phù điêu được thiết kế xung quanh quần thể ghi lại những câu chuyện cảm động về chiến công của Trung đoàn Tây Tiến. 

Đài tưởng niệm  nằm ở vị trí cao nhất của quần thể được thiết kế hình cụm lưỡi lê, biểu tượng cho ý chí và tinh thần quyết chiến, quyết thắng của Trung đoàn Tây Tiến. Phía trước đài tưởng niệm là hai biểu tượng gắn liền với chặng hành quân của Trung đoàn 52 Tây Tiến, đó là Thạt Luông - biểu tưởng của văn hóa, tinh thần của các bộ tộc Lào gửi tặng Trung đoàn Tây Tiến và hoa lau - loài cây rừng gắn với chặng đường hành quân của người lính Tây Tiến tạo nên một không gian thơ mộng, huyền ảo của núi rừng Tây Bắc. Nằm không xa Đài tưởng niệm, Nhà bia ghi danh được thiết kế theo kiến trúc “Khải Hoàn môn”, đây là biểu tượng cho những chiến công cũng như những ước vọng về ngày chiến thắng.

Nhà truyền thống

Phía trước Đài tưởng niệm là không gian của Khu hoài niệm, đài vọng tưởng được thiết kế khá đặc biệt với sự bao bọc của kính trong suốt, mở ra một không gian thoáng đãng. Từ đây, du khách có thể quan sát không gian của núi rừng Tây Bắc thơ mộng, huyền bí và đầy bí ẩn cùng toàn cảnh thị trấn Mộc Châu. Đứng trên đài cao ngắm núi rừng Tây Bắc, trong lòng du khách hoài niệm về Trung đoàn Tây Tiến với những chàng trai Hà thành hào hoa, lãng mạn mà vô cùng dũng cảm, sẵn sàng hy sinh tuổi thanh xuân vì đất nước.

Toàn cảnh Khu di tích

Phó Giám đốc Công ty CP Du lịch Pha Luông Đinh Hồng Phúc - đơn vị quản lý khu di tích cho biết, Khu di tích Quốc gia - Địa điểm lưu niệm Trung đoàn 52 Tây Tiến nơi bảo tồn, giới thiệu những hiện vật, hình ảnh gắn liền với những con người, những thành tích cùng những dấu ấn của Trung đoàn Tây Tiến luôn thu hút sự quan tâm của du khách gần xa. 

Trung bình nơi đây đón trên 30.000 lượt khách mỗi năm, là “Địa chỉ đỏ” để các học sinh, sinh viên, cán bộ đến tham quan, học tập. “Trong định hướng, Khu di tích sẽ luôn đổi mới, đẩy mạnh công tác nghiên cứu, sưu tầm, khai thác những câu chuyện gắn liền với Trung đoàn Tây Tiến, nâng cao chất lượng của đội ngũ thuyết minh, đẩy mạnh công tác truyền thông, quảng bá, kết nối cùng các Công ty Lữ hành để thu hút du khách đến với khu di tích, góp phần tạo nên nơi đây luôn là điểm đến hấp dẫn ở Cao nguyên Mộc Châu”, Phó Giám đốc Đinh Hồng Phúc cho hay.

Theo Tạp chí Du lịch