Văn hóa

Nghề làm gốm của đồng bào Chăm

17:56 - 21/08/2019
Nghề gốm cổ truyền của người Chăm là một trong hai nghề thủ công truyền thống còn tồn tại cho đến ngày nay trong di sản văn hoá của người Chăm.

Nghề làm gốm của người Chăm là di sản quý giá và đã có một thời kỳ phát triển rực rỡ ở vùng Đông Nam Á, tuy nhiên đến nay gốm Chăm chỉ còn tồn tại ở làng Bàu Trúc (Ninh Thuận) và làng gốm Bình Đức (Bình Thuận).

Sản phẩm gốm Chăm là sản phẩm độc đáo mang nhiều dấu ấn lịch sử văn hóa riêng, phản ánh sự đa dạng văn hóa và sự sáng tạo mang tính đại diện, thể hiện bản sắc văn hóa của cộng đồng người Chăm.

Gốm cổ của đồng bào Chăm 

Theo nghệ nhân Đặng Văn Sơn (Bình Thuận), nghề gốm ở thôn Bình Đức (Bình Thuận) có từ rất lâu, được các gia đình người Chăm nơi đây duy trì qua nhiều đời. Quy trình làm gốm truyền thống của người Chăm bao gồm nhiều khâu công việc, nhiều công đoạn kết nối với nhau. Đầu tiên là việc chọn đất và lấy đất, loại đất sét được sử dụng làm gốm phải có màu vàng nhạt, có độ dẻo và độ mịn vừa phải, không bị lẫn. Việc xử lý đất trước khi làm gốm quyết định đến chất lượng và hiệu suất sản phẩm sau khi nung. 

Nghệ nhân làm gốm Đặng Văn Sơn 

Thợ làm gốm ở đây tạo hình sản phẩm gốm không dùng bàn xoay, chỉ sử dụng những công cụ giản đơn theo phương pháp thủ công truyền thống. Dụng cụ tạo hình sản phẩm gốm khá đơn giản: một chiếc bàn kê và một miếng vải thô nhỏ. Sản phẩm gốm ướt được để khô tự nhiên ở nơi có bóng mát, ngoại trừ sản phẩm là các loại hỏa lò có thể phơi hoặc để ở nơi có nắng và gió to sau đó được nung lộ thiên.

Mô hình tháp Nhạn được làm bởi bàn tay khéo léo của các nghệ nhân người Chăm 

Thời gian để nung chín toàn bộ sản phẩm gốm nhanh hay chậm tùy thuộc vào số lượng gốm nhiều hay ít. Người thợ phải xác định hướng gió để có cách sắp xếp gốm, củi một cách hợp lý. Hướng đốt luôn theo nguyên tắc ngược chính diện với chiều gió. Gốm và củi sắp xếp thành hàng ngang vuông góc với hướng gió thổi để gốm chín đều và tỉ lệ nổ, vỡ thấp. Gốm được xếp theo thứ tự từ nhỏ đến lớn, từ dày đến mỏng. Nhiên liệu chính sử dụng để nung gốm từ trước tới nay là củi và rơm, củi làm chất đốt chính, rơm thấm nước để phủ kín lớp gốm trên cùng nhằm giữ nhiệt không cho hơi nóng thoát ra ngoài để gốm chín đều và nhanh hơn. Địa điểm nung gốm phải gần nguồn nước để tưới ướt rơm phủ trên sản phẩm gốm nhằm giữ nhiệt khi nung; làm giảm nhiệt cơ thể những người tham gia nung gốm, đặc biệt là những người trực tiếp đứng đốt và đưa sản phẩm gốm đã nung chín ra ngoài. 

Sản phẩm gốm của người Chăm rất tiện trong sử dụng, trang trí, với nhiều kích thước khác nhau khá đa dạng, từ những bức phù điêu hình người phụ nữ Chăm, tháp Chăm cho đến các vật dụng hằng ngày như nồi đất, bình hoa, đĩa. Để làm ra được một sản phẩm gốm luôn đòi hỏi phải cầu kỳ, tỉ mỉ từng hoạ tiết tuy nhiên hiệu quả kinh tế mang lại vẫn còn thấp vì giá thành rẻ. 

Những vật dùng thường ngày của đồng bào Chăm 

Vậy làm thế nào để tiếp tục thúc đẩy được nghề làm gốm truyền thống của người Chăm, phục vụ cho đời sống cũng như xuất khẩu hay trở thành điểm đến hấp dẫn cho du khách tham quan các tỉnh có đồng bào Chăm sinh sống, tăng thu nhập cho người làm gốm thủ công? Đó là câu trả lời mà các tỉnh có đồng bào Chăm cần quan tâm hơn nữa và có sự đầu tư, quy hoạch làng nghề truyền thống một cách hợp lý.

Vũ Khuyên/Vietnam Journey

Tỉnh thành Ninh Thuận

Ninh Thuận
Ninh Thuận là điểm đến hấp dẫn với nền văn hóa Chăm đậm đà bản sắc và những vẻ đẹp thiên nhiên độc đáo.

Điểm đến Ninh Thuận Xem thêm

Mũi Dinh
Mũi Dinh - “cung đường ven biển đẹp nhất Việt Nam”.
Hang Rái
Ninh Thuận được thiên nhiên ban tặng nhiều món quà, một trong số đó là Hang Rái.
Vịnh Vĩnh Hy
Vịnh Vĩnh Hy của tỉnh Ninh Thuận là một trong bốn vịnh biển đẹp nhất Việt Nam.
Mê hoặc san hô Hòn Đỏ
Ninh Thuận, mảnh đất đầy nắng và gió này mang một vẻ đẹp gai góc, độc đáo rất riêng, đăc biệt là thế giới san hô ở Hòn Đỏ huyền...
Ninh Thuận: Cùng bé trải nghiệm thú vị vào mùa hè tại bãi rùa đẻ
Bãi Rùa đẻ là một trong những địa chỉ được nhiều du khách thích khám phá và tìm hiểu thiên nhiên tìm đến, đây là nơi duy nhất...
Cuối tuần về Ninh Thuận ngắm thác Chaper
Như mái tóc của một nàng sơn nữ trải dài trên những phiến đá, thác Chaper đã vẽ nên bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp giữa vùng đất...
Tháp Po Klong Garai – Điểm đến hấp hẫn của Ninh Thuận
Di tích Quốc gia đặc biệt tháp Po Klong Garai ở phường Đô Vinh, thành phố Phan Rang – Tháp Chàm (Ninh Thuận) là một trong những...
Ninh Thuận đẹp hút hồn với cánh đồng điện gió
Ninh Thuận không chỉ được ví như cô gái với vẻ đẹp kiều diễm, kiêu sa với biển xanh - cát trắng - nắng vàng. Khi nhắc tới Ninh...
Ghé thăm công viên đá đẹp kỳ vĩ với muôn góc "sống ảo" ở Ninh Thuận
Ninh Thuận lại có thêm địa điểm "sống ảo" mới đẹp "thần sầu", không đâu khác đó chính là công viên đá. Đây thực chất là bãi đá tự...

Ẩm thực Ninh Thuận Xem thêm

Chè rong câu - Món ngon giải nhiệt ngày hè oi bức
Rong câu chân vịt là loại rong tự nhiên ở vùng biển Vĩnh Hy, chúng sống bám trên rặng đá san hô tận sâu dưới biển, người dân phải...
Thịt cừu - món đặc sản mới của Ninh Thuận
Những món ăn từ thịt cừu trước đây chỉ có thể thưởng thức khi ra nước ngoài, giờ đây đã có trong các quán ăn ở Ninh...

Trải nghiệm Ninh Thuận Xem thêm

Giữ cho Vườn quốc gia Núi Chúa thêm xuân và hấp dẫn du khách
Không chỉ chú trọng bảo tồn sự đa dạng sinh học rừng và biển, Vườn quốc gia Núi Chúa (tỉnh Ninh Thuận) còn khai thác các lợi thế...
Tà Năng – Phan Dũng du ký
Tà Năng – Phan Dũng đẹp theo cách nhìn của mỗi người, và ở mỗi mùa trekking, nơi đây đều có sức hấp dẫn riêng biệt.
Trekking chinh phục suối Lồ Ô – Đỉnh Đá Đỏ (Ninh Thuận)
Nếu bạn là người ưa thích các cung trekking, hãy thêm điểm đến Núi Chúa vào bộ sưu tập du lịch của mình nhé.
Trải nghiệm cung đường ven biển Ninh Thuận đẹp nhất Việt Nam
Ninh Thuận, vùng đất của nắng, gió, với vẻ đẹp hoang sơ và thơ mộng. Đến Ninh Thuận du khách không chỉ khám phá du lịch biển, du...
Han Sara cũng đã "đếm cừu" rồi, chỉ còn đợi bạn nữa thôi!
Nếu lỡ mê mẩn những thước phim xinh đẹp trong MV "Đếm cừu" của Han Sara mà không có cơ hội đến Jeju thì bạn cũng đừng vội buồn,...
Trải nghiệm Tour Cồn Cát Mũi Dinh - Vịnh Vĩnh Hy - KDL Hang Rái - Vườn nho Thái An - Tháp Poklong Garai hấp dẫn
Ninh Thuận là tỉnh duyên hải Nam Trung Bộ có nhiều thắng cảnh đẹp nổi tiếng như Đèo Ngoạn Mục, bãi biển Ninh Chữ, vịnh Vĩnh Hy,...
Về miền sa thảo, “trái tim” của thiên đường du lịch Ninh Thuận
“Đến Phan Rang – Tháp Chàm ngẫu hứng nhưng lại dành thêm 2 ngày hít căng lồng ngực cái gió, cái nắng và thu trọn vào trí nhớ vẻ...
5 điểm ngắm san hô đẹp nhất Việt Nam, nhất định phải khám phá một lần trong đời
Nhiều vùng biển Việt Nam như: Nha Trang, Phú Quốc, Côn Đảo… sở hữu những rạn san hô nhiều màu sắc, chủng loại, là điểm đến yêu...

Cẩm nang du lịch Ninh Thuận Xem thêm

Cánh đồng hoa thì là:  Điểm đến hấp dẫn dịp 8/3 ở Ninh Thuận
Ninh Thuận, miền đất khô cằn sỏi đá, có một cánh đồng hoa thì là đang nở rộ vàng ươm với hương thơm ngát khiến du khách không...
Những điểm check-in "sống ảo" đẹp nhất ở Ninh Thuận
Là tỉnh thuộc khu vực duyên hải Nam Trung Bộ, Ninh Thuận luôn khiến du khách mê mẩn bởi khung cảnh thiên nhiên lãng mạn, đẹp tựa...
Chơi gì trong 3 ngày vi vu Khánh Hòa - Ninh Thuận?
Với vị trí địa lý gần nhau cùng nhiều điểm vui chơi, giải trí hấp dẫn, Khánh Hòa - Ninh Thuận là gợi ý lý tưởng cho kỳ nghỉ ngắn...
Sổ tay trọn bộ kinh nghiệm du lịch Ninh Thuận
“Du lịch Ninh Thuận có gì ngoài nắng, gió và biển?” Nếu đã từng hỏi câu như thế thì câu trả lời có thể sẽ khiến du khách bất ngờ...
Ninh Chữ: Thiên đường trải nghiệm không đâu có
Nằm ngay vị trí trung tâm quy hoạch khu du lịch Quốc gia, Ninh Chữ là điểm đến quốc tế hàng đầu tại Việt Nam cho du khách đam mê...
Những “đặc sản” giúp biển Ninh Chữ nổi tiếng
Ninh Chữ (Ninh Thuận) đang ngày càng quen thuộc với tín đồ du lịch Việt trong khoảng 2 năm gần đây. Thế nhưng, thật thú vị khi...
3 điểm check-in "sống ảo" mới toanh cho team cuồng chân ở Ninh Thuận
Cánh đồng điện gió, phim trường Du Long, Mũi Dinh là những điểm đến mới nổi, có phong cảnh đẹp và chụp ảnh "sống ảo" ở Ninh...
Có gì ở vùng đất Ninh Thuận “gió như phang, nắng như rang“
Vịnh biển xanh ngắt kề bên sa mạc, vườn nho ngọt mát dưới chân tháp chàm trầm mặc... Đó là những đặc sản của Ninh Thuận, một vùng...
Ninh Thuận: Những điểm cắm trại lý tưởng
Giữa những bộn bề và lo toan của cuộc sống, giữa những con phố tấp nập xe cộ. Không ít người cảm thấy ngột ngạt và muốn lựa chọn...