Các thành phố là những thực thể sống chứng kiến hàng trăm hoặc hàng nghìn năm trôi qua. Qua thời gian, câu chuyện về chúng bị ẩn giấu dưới những lớp bê tông và vỉa hè, nhưng các nhà khảo cổ học biết cách lần ra manh mối, đọc các manh mối đó, và giải thích ý nghĩa của những gì còn lại.
Dưới đây là 10 thành phố tại Tây Ban Nha, quê hương của những di tích khảo cổ, chứa đựng những điều đã tạo nên Tây Ban Nha xưa và Tây Ban Nha nay.
1. Ispal/Hispalis/Isbiliya (Thành phố Seville)
Những di chỉ khảo cổ được lưu giữ cẩn thận trong bảo tàng khảo cổ Antiquarium ở Metropol Parasol, Seville. Ảnh: Felipe Palomino Arquitectos - Sevilla
Truyền thuyết kể rằng thành phố Seville hình thành dưới bàn tay của thần Melqart của người Phoenicia cổ đại - vị thần mà sau đó được người Hy Lạp cổ gọi là Heracles. Các cuộc khai quật tại Alcazar (cung điện hoàng gia) ở Seville đã khám phá ra những dấu vết có từ thế kỷ thứ 8 trước công nguyên.
Seville, thời cổ đại mang tên Ispal hoặc Spal, chịu ảnh hưởng của người Turdetani, Tartessos, Phoenicia và Carthage, cho tới khi bị quân đội La Mã chinh phục năm 208 trước công nguyên, và được đổi tên thành Hispalis.
Hầu hết những gì còn sót lại có từ thời La Mã, một số liên quan tới những chủ nhân thành phố sau này. Tại quảng trường Encarnacion, du khách có thể tham quan dấu tích của một ngôi nhà có từ thế kỷ 12 vẫn còn lưu giữ trong bảo tàng khảo cổ Antiquarium.
2. Tarraco (Thành phố Tarragona)
Hí trường La Mã ở Tarragona. Ảnh: Marc Pascual/Pixabay
Vào thế kỷ 218 trước Công nguyên, khi cuộc chiến Punic lần 2 giữa người La Mã và người Cathage xảy ra, tướng La Mã Gnaeus Cornelius đến Iberia lập đồn đóng quân, đánh dấu sự ra đời của thành Tarraco. Hoàng đế La Mã Augustus sống ở Tarraco trong 2 năm khi chỉ huy cuộc chiến với các dân tộc phía tây bắc bán đảo.
Vào thế kỷ 1 và 2 sau Công nguyên, các công trình kiến trúc như đền Augustus được xây dựng. Thành phố lưu giữ được những di tích quý giá từ thời La Mã, như hí đường, đấu trường (về sau là vị trí của Vương cung Thánh đường thời Visigoth và một nhà thờ thời Trung cổ), tường thành từ thế kỷ 2 trước Công nguyên, tháp tang Torre dels Escipions, và nghĩa trang thời kỳ đầu Cơ đốc giáo Francolí.
3. Toletum/Tulaytula (Thành phố Toledo)
Thành phố Toledo ngày nay với nhiều công trình cổ kính. Ảnh: Gustavoboulhosa/Pixabay
Nơi định cư cổ xưa của người Carpetania các quân đoàn La Mã chinh phục năm 192 trước Công nguyên. Những gì còn lại của người La Mã ở đây có đấu trường, bồn tắm nước nóng, và một phần của hệ thống chứa nước. Các nhà khảo cổ đã tìm ra dấu vết từ thời kì Carpetania và La Mã dưới nền nhà thờ, ngoài ra còn có nhà thờ Hồi giáo từ thế kỷ 11. Xa hơn ở ngoại ô thành phố là những tàn tích của thủ phủ Visigoth được xây bởi vua Liuvigild, nhưng dự án mở cửa nơi đây cho du khách vẫn đang đóng băng.
4. Valentia/Balansia (Thành phố Valencia)
Cung điện Almoina ở Valencia. Ảnh: Mabel Jover/Getty
Valencia được xây theo lệnh của quan chấp chính tối cao La Mã Decimus Junius Brutus Callaicus dành cho những chiến binh trong các cuộc chiến với người Lusitania, sau này thuộc La Mã cổ đại. Ngôi thành bị phá hủy trong một cuộc chiến năm 75 trước công nguyên, được xây dựng lại trong khoảng từ năm 20 đến năm 15 trước công nguyên. Thành phố đạt đến độ hoàng kim trong các triều đại Flavian và Antonine đầu công nguyên. Hầu hết những di tích La Mã nằm dưới Quảng trường Almoina, nơi mà đài phun nước, vương cung thánh đường La Mã và những ngôi mộ từ thế kỷ 5 có thể được tìm thấy.
5. Baetulo (Thành phố Badalona)
Một 'chiếc khánh mặt thần rượu Bacchus thời La Mã ở bảo tàng Badalona. Ảnh: ALAMY
Ngôi thành La Mã Baetulo được xây dựng vào khoảng năm 100 trước Công nguyên trên ngọn đồi được biết đến với cái tên Turo d’en Seriol và trở nên thịnh vượng nhanh chóng nhờ trồng nho và làm rượu. Một số dấu tích từ thời La Mã được bảo tồn, gồm cả ngôi nhà La Mã có tên Case de los Delfines (hoặc, nhà cá heo), khu vườn của Licino đệ Ngũ và đường ống dẫn nước ngầm. Trong bảo tàng Badalona, du khách có thể chiêm ngưỡng di tích những bồn tắm nước nóng, một đoạn đường và một vài cửa hiệu La Mã cổ (tarbenae).
6. Lucus Augusti (Lugo)
Nhà thờ La Mã ở́ Lugo ngày nay. Ảnh: Websi/Pixabay
Ngôi thành Lucus Augusti được lập sau các cuộc chiến Cantarian (năm 25 đến năm 19 trước công nguyên). Thành có vị trí quan trọng nhờ nằm gần các mỏ vàng. Vào cuối thế kỷ 3 sau công nguyên, tình hình chính trị không ổn định và sự xuất hiện của bộ tộc Barbaria dẫn đến việc xây dựng bức tường phòng thủ, vẫn còn tồn tại tới ngày nay.
7. Augusta Emerita (Merida)
Cầu đá La Mã ở Merida. Ảnh: Aperez1121/Pixabay
2 đạo quân La Mã kỳ cựu đã sống ở thành phố Merida ngày nay, nằm ở vùng đất giữa sông Guadiana và Allberregas, được xây dựng theo lệnh của vua Augustus dành riêng cho họ. Thành phố này về sau trở thành thủ phủ của Lusitania thuộc La Mã cổ đại, nơi đặt dinh Tổng giám mục và là thủ phủ của một trong những tỉnh thuộc Vương quốc Visigoth. Merida tới nay còn lưu giữ nhiều di tích La Mã cổ đại, bao gồm cửa vòm Trajan và đền thờ thần Diana.
8. Complutum/Al-qal’a Nahar (Thành phố Alcala de Henares)
Plaza de Cervantes, Alcalá de Henares. Ảnh: Raimundo Pastor
Được thành lập vào thế kỷ 1 trước Công nguyên cạnh dòng sông Henares, ngôi thành Conplutum xưa ngày nay vẫn tồn tại trong lòng thành phố mới với một mái cổng vòng, một thánh đường, những khu chợ và các nhà tắm công cộng. Bảo tàng Nhà Griffin sở hữu một bộ sưu tập tranh bích họa xuất sắc, thật ngược đời, lại được bảo tồn nhờ một vụ cháy. Khi người Moor tới đây vào năm 711 sau công nguyên, họ di dời thành phố sang bên kia sông và đặt tên cho nó là Al-qal’a Nahar.
9. Salduic/Caesaraugusta/Saraqusta (Thành phố Zaragoza)
Ảnh: Jefelado/Pixabay
Được Hoàng đế La Mã Augustus thành lập vào năm 14 trước Công nguyên, đạt đỉnh phồn vinh thịnh vượng vào giữa thế kỷ 1 và 2. Trong thành phố có Bảo tàng Museo del Foro, trưng bày phần bên trong của hệ thống thoát nước có từ thời La Mã, dấu vết của một ngôi chợ và tranh khảm các nàng thơ. Một trong những thứ đáng tham quan nữa là những gì còn sót lại của cảng sông phồn vinh một thời trên sông Ebro. Nhà hát ở nơi đây đã bị phá hủy vào thế kỷ 3 và đá được lấy đi xây dựng tường thành. Một số đoạn thành vẫn còn thấy ở Nhà tu nữ Holy Sepulchre và bên cạnh tòa nhà Torreon de la Zuda.
10. Qart Hadast/Cartago Nova/Qartayanna (Cartagena)
Tường thành thời thế kỷ thứ 3 trước công nguyên. Ảnh: Wikipedia
Kể từ khi được thành lập vào năm 227 trước công nguyên theo lệnh Đại tướng người Carthagena Hasdubal, thành phố và bến cảng tự nhiên hấp dẫn của thành phố bị đổi chủ liên tục. Vào năm 209 trước Công nguyên, nơi này bị đạo quân của tướng La Mã Scipio Africanus chiếm đóng; khoảng năm 425 sau Công nguyên nó bị phá hủy bởi bộ tộc Vandal Đông German; sau sự sụp đổ của Đế chế La Mã vào năm 476 nơi này nằm dưới quyền của người Visigoth; năm 555 thành phố bị đạo quân Byzantin xâm chiếm và trở thành thủ phủ của xứ Spania; rồi được người Visigoth đoạt lại vào nửa đầu thế kỷ 7 và sau đó bị chinh phục bởi người Hồi giáo.
Không còn nghi ngờ gì khi nơi này được biết đến với cái tên “Cảng đa văn hóa.” Những địa điểm nên tham quan gồm tường thành Punic, nhà hát La Mã, đền Augustium hùng vĩ, công viên khảo cổ El Molinete, và bến cảng La Mã mới tìm thấy ở Casa LIagostera./.
Sỹ Minh/Theo Elpais
